Policja albo SOP zamiast wojska? MON wyznacza miejsca służby zastępczej

Zasadnicza służba wojskowa zawieszona została, w celu uzawodowienia armii, w 2010 roku. W związku z tym od ponad 13 lat służba zastępcza de facto – poza czysto legislacyjną sferą – nie funkcjonuje. Niemniej jednak, w związku z wejściem w życie przeszło rok temu ustawy o obronie ojczyzny, MON przygotował projekt rozporządzenia wskazujący w jakich formacjach służbę zastępczą można odbywać. Jednocześnie, resort obrony narodowej zapewnia, że nie ma planów przywrócenia zawieszonego obowiązku, a "projektowane rozporządzenie wydawane jest w celu realizacji upoważnienia ustawowego". "Przepisy niniejszego rozporządzenia będą zatem realizowane dopiero w momencie wprowadzenia obowiązku odbywania zasadniczej służby wojskowej, który to obowiązek wynika ze ściśle określonej procedury" – tłumaczy MON. 

Zgodnie bowiem z art. 152 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, to Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Rady Ministrów wprowadza, w drodze rozporządzenia, obowiązek pełnienia zasadniczej służby wojskowej, określając termin jej rozpoczęcia i zakończenia, a ponadto obowiązek ten wprowadza się z uwzględnieniem potrzeb Sił Zbrojnych.
Fragment uzasadnienia projektu rozporządzenia w sprawie określenia formacji uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, w których pełniona jest służba zastępcza

Gdzie zatem służbę zastępczą – jeśli decyzje o których mowa kiedyś zostaną podjęte – będzie można pełnić? W projekcie rozporządzenia wskazano trzy formacje podległe MSWiA. To Policja, Straż Graniczna i Służba Ochrony Państwa. Co ciekawe, w dokumencie nie ma mowy o innych – oprócz tych podległych MSWiA – formacjach uzbrojonych mimo, że taką jest np. także nadzorowana przez ministra sprawiedliwości Służba Więzienna. 

Zgodnie z art. 559 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy o obronie Ojczyzny służba zastępcza może polegać na pełnieniu służby w formacjach uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, a jej pełnienie jest równoznaczne ze spełnieniem obowiązku zasadniczej służby wojskowej przez osoby podlegające jej odbyciu. Stosownie do treści art. 559 ust. 3 cyt. ustawy o obronie Ojczyzny, służbę zastępczą można pełnić wyłącznie w okresie trwania obowiązku pełnienia zasadniczej służby wojskowej.
Fragment uzasadnienia projektu rozporządzenia w sprawie określenia formacji uzbrojonych niewchodzących w skład Sił Zbrojnych, w których pełniona jest służba zastępcza

Dla pełnego obrazu warto dodać, że we wspomnianej ustawie o obronie Ojczyzny (a dokładnie w art. 559 ust. 1 pkt 1, do którego nie odnosi się projektowane rozporządzenie) mowa o możliwości wykonywania – przez osoby podlegające obowiązkowi służby wojskowej, którym przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na pełnienie tej służby – także prac na rzecz "ochrony środowiska, ochrony przeciwpożarowej, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, opieki nad osobami z niepełnosprawnościami albo bezdomnymi oraz na rzecz administracji publicznej i wymiaru sprawiedliwości".

DM