Ekwiwalent za urlop, dodatek przedemerytalny i inne. MSWiA tworzy "superustawę" dla mundurowych

W ostatnim czasie mundurowym obiecano rozwiązanie wielu problematycznych kwestii. MSWiA zapowiadało, niemal przy każdej nadarzającej się okazji, że niebawem przedstawi konkretne propozycje zmian w przepisach. Jak się okazuje, resort postanowił załatwić to jednym aktem prawnym. Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów wpisano właśnie "projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych". Pod tą enigmatyczną nazwą kryją się propozycje rozwiązań wielu nurtujących środowisko mundurowe w ostatnim czasie spraw.

"Celem projektowanej ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących wsparcia służb mundurowych nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych jest zapewnienie optymalnych warunków pełnienia służby dla funkcjonariuszy oraz stworzenie instrumentów prawnych motywujących do pozostania w niej jak najdłużej" – czytamy.  O co dokładnie chodzi? Przygotowane zmiany dotyczą m.in. uregulowania wypłat ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy lub dodatkowy, a także wprowadzenia, zapowiadanego przez kierownictwa resortu, świadczenia motywacyjnego dla funkcjonariuszy ze stażem powyżej 25 lat służby. Oprócz tego, w szerokim katalogu legislacyjnych zmian znajdziemy też przepisy dotyczące wzmocnienia ochrony prawnej funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej oraz regulacje odnoszące się do ich odpowiedzialności dyscyplinarnej. MSWiA zamierza też uregulować sprawę przysługującego funkcjonariuszom wyżywienia w naturze oraz świadczenia pieniężnego w zamian za nie. To jednak nie wszystko. "Dodatkowo, z uwagi na konieczność zapewnienia niezakłóconego funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej, projekt przewiduje rozwiązania dotyczące procedury wprowadzania do użytkowania pojazdów pożarniczych sprowadzanych z zagranicy. Pojazdy sprowadzane z zagranicy, nie będą poddane obowiązkowi uzyskania świadectwa dopuszczenia, tylko mniej sformalizowanej opinii technicznej" – czytamy w dokumentach udostępnionych na rządowych stronach. 

Jeśli nie emerytura, to…

"Problem wakatów, zwłaszcza w Policji, jest problemem realnym, z którym musimy się uporać" – mówił w grudniu ubiegłego roku, podczas posiedzenia sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, szef MSWiA Mariusz Kamiński. Z wakatami resort zamierza "walczyć" między innymi wprowadzając specjalnych dodatek dla mundurowych, którzy mimo osiągnięcia wieku emerytalnego zdecydują się pozostać w służbie. Wprowadzenie tych rozwiązań, jak podkreślono, "(…) stanowi realizację § 5 Porozumienia pomiędzy Ministrem Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Stroną Społeczną reprezentowaną przez przedstawicieli związków zawodowych zrzeszających funkcjonariuszy formacji resortu spraw wewnętrznych i administracji". Zgodnie więc z zapowiedziami i przygotowanym projektem, wprowadzone zostanie tzw. świadczenie motywacyjne dla funkcjonariuszy posiadających wysługę powyżej 25 lat w miesięcznej kwocie 1 500 zł oraz dla funkcjonariuszy posiadających wysługę powyżej 28 lat i 6 miesięcy w kwocie miesięcznej 2 500 zł.

Z uwagi na zaliczenie do katalogu świadczeń (należności) pieniężnych, nie stanowi ono składnika uposażenia lub dodatku do uposażenia i tym samym nie będzie stanowić podstawy wymiaru emerytury. Świadczenie motywacyjne nie będzie wliczane również do podstawy obliczania nagrody jubileuszowej i odprawy w związku ze zwolnieniem ze służby.

Świadczenie ma być przyznawane funkcjonariuszom posiadającym co najmniej 25 lat wysługi na ich wniosek skierowany do bezpośredniego przełożonego, który przekaże go, wraz ze swoją opinią, do decyzji przełożonego właściwego w sprawach osobowych. MSWiA zakłada, że w opinii uwzględniane będą głównie: ostatnia okresowa opinia służbowa, stopień trudności, złożoność i sposób realizacji zadań wykonywanych przez funkcjonariusza oraz uzyskiwane efekty. Świadczenie ulegać ma zawieszeniu w przypadku skazania prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe lub wymierzenia kary dyscyplinarnej oraz niewywiązywanie się funkcjonariusza z realizacji zadań służbowych albo "znacznego obniżenia efektywności służby". Ponadto, jak wynikać ma z projektu, świadczenie podlegać będzie obniżeniu w czasie przebywania funkcjonariusza na zwolnieniu lekarskim na takich samych zasadach, jak obniżane jest uposażenie za czas choroby do wysokości 80 proc.

Ekwiwalent wyczekany  

Wszystko wskazuje na to, że mundurowi doczekają się uregulowania kwestii wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy. Przygotowany przez MSWiA projekt, przewiduje bowiem wprowadzenie rozwiązań prawnych mających na celu wdrożenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 października 2018 roku. Przypomnijmy, że TK orzekł, "że art. 115a ustawy o Policji w zakresie, w jakim ustala wysokość ekwiwalentu pieniężnego za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego w wymiarze 1/30 części miesięcznego uposażenia, jest niezgodny z art. 66 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 zdanie drugie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej".

W projektowanych regulacjach określono, że ekwiwalent pieniężny za 1 dzień niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego lub dodatkowego wynosi 1/21 części miesięcznego uposażenia "wraz z dodatkami o charakterze stałym należnego funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym".

Dodatkowo, "w celu zapewnienia spójnych rozwiązań dla służb podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji dokonano zmiany brzmienia art. 86 ust. 1 ustawy o Straży Granicznej przez wskazanie, że funkcjonariuszom przysługuje prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni roboczych". Dotychczas funkcjonował zapis mówiący o tym, że funkcjonariuszom przysługuje prawo do corocznego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 30 dni kalendarzowych.

Proponowane rozwiązanie jest kompatybilne z rozwiązaniami wynikającymi z ustawy o Policji oraz ustawy o Służbie Ochrony Państwa. Konsekwencją zaproponowanej zmiany jest również wprowadzenie zmian o charakterze dostosowawczym. Dążąc do ujednolicenia rozwiązań dokonano zmiany brzmienia art. 88 ustawy o Straży Granicznej przez określenie wymiaru płatnych urlopów dodatkowych dla funkcjonariuszy do 13 dni roboczych rocznie. Proponowane rozwiązanie jest kompatybilne z rozwiązaniem wynikającym z art. 84 ustawy o Policji.

Funkcjonariusz pod ochroną

Przygotowany przez MSWiA projekt zakłada też wprowadzenie regulacji dotyczących ochrony prawnej funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej. Resort proponuje uregulowanie świadczeń przysługujących mundurowym w przypadku uczestniczenia przez nich w postępowaniu karnym. W przypadku występowania w charakterze oskarżonego, mundurowy ma otrzymać świadczenie pieniężne. Nie znaczy to jednak, że mundurowy otrzyma od razu pieniądze na adwokata. Świadczenie pieniężne stanowić będzie refundację kosztów poniesionych na obronę, jeżeli "postępowanie karne wszczęte przeciwko funkcjonariuszowi o przestępstwo popełnione w związku z wykonywaniem czynności służbowych zostanie zakończone prawomocnym orzeczeniem o umorzeniu wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa albo wyrokiem uniewinniającym". Gdy funkcjonariusz występować będzie w roli pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego, ochrona prawna ma być zapewniana bezpośrednio przez macierzystą formację.

Świadczenie będzie wypłacane z budżetów Policji albo Straży Granicznej. Projekt zakłada, że zarówno w odniesieniu do funkcjonariuszy Straży Granicznej, jak i Policji, maksymalna wysokość tego świadczenia zostanie określona rozporządzeniem ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

W projekcie przewidziano też "szczególne uprawnienie komendantów głównych poszczególnych służb do zapewnienia ochrony prawnej funkcjonariuszowi, przeciwko któremu prowadzone jest postępowanie karne w związku z wykonywaniem czynności służbowych, jeszcze przed zakończeniem postępowania oraz niezależnie od jego wyniku". Jak podkreślono, chodzi o szczególne przypadki, w których zapewnienie funkcjonariuszowi ochrony prawnej jest uzasadnione "dobrem służby". Forma przyznanej w tym trybie ochrony prawnej (np. świadczenie pieniężne na pokrycie kosztów obrony lub jej zapewnienie) ma zostać określona w rozporządzeniu. W przypadku występowania przez funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej w postępowaniu karnym w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego projekt przewiduje nowe świadczenie w postaci ochrony prawnej. Ma ona przysługiwać funkcjonariuszowi pokrzywdzonemu przestępstwem, który będzie chciał z niej skorzystać i ma obejmować obsługę w postaci zastępstwa procesowego.

Jeszcze więcej zmian

To jednak nie wszystko, co znalazło się w przygotowanej w MSWiA "superustawie". Jak czytamy w wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów, projekt przewiduje także "kompleksowe" uregulowanie w służbach podległych MSWiA kwestii związanych z przysługującym funkcjonariuszom wyżywieniem w naturze oraz świadczeniem pieniężnym w zamian za nie. Nowe zasady dotyczyć będą także odpowiedzialności dyscyplinarnej policjantów i funkcjonariuszy Straży Granicznej. Jak podkreślono, ich głównym celem jest ujednolicenie rozwiązań stosowanych w obu formacjach. MSWiA "zabrało się" też za certyfikaty dla używanych strażackich pojazdów, sprowadzanych z zagranicy.

O tym, że części OSP nie stać na opłacenie specjalnego certyfikatu, czego efektem jest brak możliwości używania pojazdów w akcjach ratowniczo-gaśniczych, InfoSecurity24.pl pisał w połowie stycznia br. Wtedy też wiceszef MSWiA Maciej Wąsik zapewniał, że problem ten zostanie już niebawem rozwiązany. Już niedługo "pojazdy używane, sprowadzane z zagranicy, nie będą poddane obowiązkowi uzyskania świadectwa dopuszczenia, lecz opinii technicznej jako mniej sformalizowanej procedurze potwierdzenia spełnienia przez pojazd wymagań dla pojazdów używanych do celów specjalnych, a konkretnie do celów ochrony przeciwpożarowej".

O inicjatywie zmian w przepisach jaką przygotowało MSWiA wiemy sporo (przynajmniej o części zmian), jednak wciąż nie wszystko. Dlaczego? Jak się okazuje MSWiA (do czasu publikacji tego materiału) nie opublikowało projektu ustawy w całości. Próżno szukać go zarówno na stronach Rządowego Centrum Legislacji, jak i samego resortu spraw wewnętrznych i administracji. Ustawa wpisana została do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów i to, jak na razie, jedyne miejsce, w którym wzmianka o ustawie w ogóle się pojawia. Zgodnie z zawartymi tam informacjami, przepisy - planowo - powinny zostać przyjęte przez Radę Ministrów do końca drugiego kwartału tego roku, a osobą odpowiedzialną za opracowanie projektu jest wiceszef MSWiA Maciej Wąsik. Kiedy mundurowi mogą liczyć na to, że nowe przepisy zaczną obowiązywać? Po pierwsze zależy to od terminu w jakim ustawę przyjmie rząd, a warto dodać, że nowe regulacje muszą przejść jeszcze proces konsultacji. Potem dopiero "superustawą" zajmą się posłowie i senatorowie. Pytanie tylko, czy pomysł na to, by tak wiele kwestii zmienić jednym aktem prawnym, przyspieszy czy opóźni proces legislacyjny.

Co więcej, sprawę skomentowali już przedstawiciele Federacji Związków Zawodowych Służb Mundurowych. Jak poinformowali, nie wszystkie rozwiązania zaproponowane przez resort uzyskają jej akceptację, a "opublikowany dokument traktować należy jako punkt wyjścia do uzgodnień, które mają zapaść na najbliższym spotkaniu w MSWiA". "Federacja liczy m.in. na obiektywizację kryteriów przyznawania przedemerytalnego dodatku motywacyjnego w taki sposób, by dodatek ten miał charakter powszechny oraz na to, by ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i dodatkowy w zmienionej wysokości objął wszystkich funkcjonariuszy, którzy odeszli ze służby po dniu 19 października 2001 r., a nie – jak zakłada MSWiA – po opublikowaniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego, czyli od dnia 6 listopada 2018 r." - tłumaczą mundurowi związkowcy.