Opublikowany na początku kwietnia nowy raport Europolu, zatytułowany „Dekodowanie najbardziej niebezpiecznych sieci przestępczych w UE”, szczegółowo opisuje charakterystykę sieci przestępczych, które stanowią największe zagrożenie w Unii Europejskiej. Dokument skupia się na podmiotach przestępczych, w ramach pierwszego w swoim rodzaju mapowania najbardziej zagrażających siatek przestępczych. Opisuje szczegółowo w jaki sposób zorganizowane są najbardziej groźne grupy, w jaką działalność przestępczą się angażują oraz w jaki sposób i gdzie działają.

Na konferencji prasowej, podczas prezentacji głównych ustaleń raportu dyrektor wykonawcza Europolu Catherine De Bolle, powiedziała, że „przestępcy żyją w tajemnicy, ale my to zmieniamy”. „Niniejsze sprawozdanie Europolu jest najobszerniejszym badaniem dotyczącym kluczowych siatek przestępczych, jakie kiedykolwiek przeprowadziły organy ścigania na szczeblu europejskim. Dzięki współpracy wszystkich państw członkowskich UE i 17 krajów partnerskich Europolu rzucamy światło na działalność najbardziej groźnych siatek przestępczych w UE. Dane te, obecnie scentralizowane w Europolu, zapewnią organom ścigania przewagę, której potrzebują, aby lepiej ukierunkować i prowadzić transgraniczne dochodzenia w sprawach karnych” - podkreśliła De Bolle.

Opublikowana analiza opiera się na unikalnym zestawie danych, udostępnionym Europolowi specjalnie w tym celu i uzupełnionym dodatkowymi informacjami, które tworzy Europejskie Centrum Informacji Kryminalnej. Wszystkie państwa członkowskie UE i 17 krajów partnerskich Europolu przekazały dane, aby zidentyfikować najbardziej groźne siatki przestępcze w Europie.

W rezultacie powstał zbiór danych obejmujący 821 sieci przestępczych o najwyższym ryzyku, zawierający obszerne informacje na temat wszystkich aspektów je opisujących i pozwalających ocenić ich zagrożenie z ich strony. Liczba ich członków przekracza 25 000 osób. Działają oni w różnych obszarach przestępczości, od handlu narkotykami po przemyt migrantów, przestępstwa przeciwko mieniu i inne.

W oparciu o kompleksową analizę 821 sieci przestępczych opracowano schemat przedstawiający ich podstawowe charakterystyki. Najbardziej groźne sieci - według autorów raportu - to m.in. te, które wykazują zdolności w dostosowywaniu swoich przestępczych procesów biznesowych do możliwości i wyzwań, w tym stawianych przez organy ścigania. Potrafią one szeroko infiltrować i wykorzystywać legalne struktury biznesowe. Pomaga im to w rozwoju przestępczych przedsiębiorstw, umożliwia pranie zysków pochodzących z nich i chroni je przed wykryciem. Według danych Europolu aż 86 proc. najbardziej groźnych siatek przestępczych korzysta z legalnych struktur biznesowych.

Najbardziej groźne siatki przestępcze prowadzą swój proceder bez granic. Ich obszar działania obejmują wiele krajów na świecie, a ich skład jest bardzo międzynarodowy i obejmuje członków sieci z wielu krajów UE i świata. Członkowie 821 najbardziej groźnych siatek przestępczych reprezentują 112 narodowości, przy czym 68 proc. siatek składało się z członków wielu narodowości.

Sieci przestępcze charakteryzujące się najwyższym ryzykiem wykazują się wysoką kontrolą swych przestępczych poczynań. Zazwyczaj specjalizują się w jednej głównym przestępczym procederze, a sieci multiprzestępcze stanowią raczej wyjątek niż normę. Przywództwo 82 proc. najbardziej groźnych sieci przestępczych pochodzi z kraju, gdzie jest prowadzona ich działalność lub z kraju pochodzenia ich kluczowych członków.

Główną domeną sieci powodujących największe zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego, praworządności i gospodarce UE jest handel narkotykami. Z kolei korupcja jest ich nieodzownym atrybutem, aby ułatwić ich proceder, utrudnić egzekwowanie prawa lub prowadzonych postępowań sądowych. Według Europolu, ponad 70 proc. sieci zaangażowanych jest w te praktyki. Natomiast 68 proc. sieci wykorzystuje przemoc i zastraszanie, jako nieodłączną cechę swojego sposobu działania.

Europol zwraca również uwagę, że zagrożenie ze strony sieci przestępczych postępuje coraz bardziej i z tej racji istnieje potrzeba skoordynowanej, trwałej, wielostronnej reakcji na ich działalność i współpracy w ich neutralizacji. Jak zapewnia Europol, gromadzenie danych opartych na podstawie czynności operacyjnych ma obecnie wyjątkowe znaczenie, gdyż umożliwia ocenę tego, w jaki sposób zorganizowane są najbardziej groźne siatki przestępcze, w jakie procedery przestępcze się angażują i gdzie prowadzą swoją działalność. Zapewnia też szczególny wgląd w ich kluczowe cechy, które sprawiają, że są one szczególnie groźne dla bezpieczeństwa wewnętrznego UE.

Przedstawiona ocena powinna pomóc decydentom i organom ścigania w podejmowaniu świadomych decyzji politycznych i operacyjnych w celu rozwiązania tych problemów. Stanowić ma punkt wyjścia do przyszłej analizy poszczególnych podmiotów przestępczych.