"Plan finansowy wydatków budżetu państwa, które nie wygasają z upływem roku budżetowego 2020 w części 42 wynosił 1 222 566 tys. zł, z tego wydatki majątkowe – 1 128 005,6 tys. zł, wydatki bieżące jednostek budżetowych – 88 490,4 tys. zł oraz dotacje – 6070 tys. zł" – czytamy w dokumencie udostępnionym przez Najwyższą Izbę Kontroli. Dodatkowo, w ramach wydatków niewygasających, na ten rok przeniesiono środki z rezerw celowych w łącznej kwocie 310 413,9 tys. zł.

Przeniesione na wydatki niewygasające środki z rezerw celowych w łącznej kwocie 310 413,9 tys. zł obejmowały:
- z rezerwy nr 4 – Przeciwdziałanie i usuwanie skutków klęsk żywiołowych, w tym 40 mln zł na dofinansowanie zakupu pojazdów ratowniczo-gaśniczych dla jednostek ochotniczych straży pożarnych – w wysokości 26 287,4 tys. zł;
- z rezerwy nr 36 – Środki na realizację "Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2017–2020" – w wysokości 27 287,9 tys. zł;
- z rezerwy nr 37 – Środki na realizację rządowego Programu ograniczenia przestępczości i aspołecznych zachowań Razem bezpieczniej im. Władysława Stasiaka na lata 2018–2020 r. (6000 tys. zł) oraz na realizację przedsięwzięć związanych z ograniczeniem przestępczości gospodarczej (1500 tys. zł) – w wysokości 716,5 tys. zł;
- z rezerwy nr 44 – Dofinansowanie realizacji niektórych zadań kontynuowanych, w tym środki na odbudowę dochodów budżetu państwa i zadania związane z poprawą finansów publicznych – w wysokości 12 340 tys. zł; - z rezerwy nr 46 – Wspieranie zwalczania przemytu i podrabiania wyrobów tytoniowych – w wysokości 3488,4 tys. zł;
- z rezerwy nr 64 – Pozostała działalność – w wysokości 115 310,9 tys. zł;
- z rezerwy nr 65 – Uzupełnienie wydatków, o których mowa w art. 7 ustawy z dnia 25 maja 2001 r. o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP, z przeznaczeniem na realizację przedsięwzięć: sprzęt transportowy, uzbrojenia i techniki specjalnej, informatyki i łączności oraz wyposażenie osobiste i ochronne funkcjonariuszy, w ramach "Programu modernizacji Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Ochrony Państwa w latach 2017–2020 – w wysokości 124 982,8 tys. zł.

Jak informuje NIK, minister finansów, funduszy i polityki regionalnej odmówił ujęcia sześciu zadań w wykazie wydatków niewygasających na łączną kwotę 238,5 tys. zł. Dotyczyły one programów i projektów realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej. 

Co ciekawe, kwota środków, które nie wygasły z upływem roku budżetowego 2020 wyniosła 1 222 566 tys. zł (246 zadań), a dla porównania, w 2019 roku było to 114 611,3 tys. zł (30 zadań). Dodatkowo, zgodnie z nowelizacją ubiegłorocznej ustawy budżetowej "wydatki majątkowe w części 42 na rok 2020 zwiększone zostały o 822 119 tys. zł i w całości ujęto je w puli wydatków niewygasających z końcem roku 2020". Nowe zadania, które wprowadzono do ustawy -  na łączną kwotę 220 236,2 tys. zł - obejmowały przede wszystkim zadania inwestycyjne Policji. 

Jako uzasadnienie ujęcia w wykazie wydatków niewygasających zadań, których realizacja nie została rozpoczęta i które znajdowały się w fazie przygotowania, wskazywano m.in. nowelizację ustawy dotyczącej przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19 oraz wprowadzenie przez resort finansów limitu środków budżetowych na rok 2021 bez możliwości jego zwiększenia.

NIK w trakcie kontroli nie stwierdził nieprawidłowości "w zakresie stosowania obowiązujących przepisów dotyczących wydatków niewygasających z rokiem 2020", jednak Izba zauważa, że "zgłaszanie do ujęcia w wykazie wydatków niewygasających zadań inwestycyjnych, które nie zostały rozpoczęte w 2020 r. zaburza zasadę przejrzystości i roczności budżetu, zarówno w 2020 r., jak i 2021 r. i może wpływać na zwiększenie długu Skarbu Państwa w kolejnych latach budżetowych".

Zobowiązania w części 42 na koniec 2020 wyniosły 1 067 133,6 tys. zł i były wyższe od zobowiązań w 2019 r. o 112 322,1 tys. zł, tj. 11,8 proc. Główną pozycję zobowiązań stanowiły zobowiązania z tytułu nagród rocznych funkcjonariuszy i dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracowników oraz podatki od uposażeń i świadczeń emerytalno-rentowych wypłaconych w grudniu 2020 r. Na koniec 2020 r. nie wystąpiły zobowiązania wymagalne. Zobowiązania MSWiA (dysponent III stopnia) wyniosły 11 936,5 tys. zł i były wyższe o 1855,4 tys. zł, tj. 18,4 proc. od zobowiązań w 2019 r. Główną pozycję stanowiły zobowiązania z tytułu dodatkowego wynagrodzenia rocznego pracowników wraz z pochodnymi.

Programu modernizacji nie ma, ale…

O tym, że budżety służb podległych MSWiA w 2021 roku będą niższe niż te, jakimi formacje dysponowały w roku ubiegłym, wiadomo już od dłuższego czasu. Jak się jednak okazuje, nie musi to oznaczać tego, że służby do wydania mają w tym roku mniej pieniędzy. Wszystko dzięki nowelizacji budżetu z końca 2020 roku i przesunięciu sporej części z tych środków na ten rok budżetowy w ramach wydatków niewygasających. Ich wydanie to niemałe wyzwanie dla służb, jednak biorąc pod uwagę fakt, że wbrew temu co zakładało MSWiA w tym roku nie udało się wystartować z nowym programem modernizacji, dodatkowe środki stanowią w pewnym sensie substytut pieniędzy, które do mundurowych popłynęłyby w ramach kontynuacji zakończonej w ubiegły roku modernizacji.

Podczas niedawnego posiedzenia sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, Maciej Wąsik, wiceszef MSWiA, podkreślał, że "bieżący budżet formacji daje im przeżycie, a rozwój to są programy modernizacyjne". Jak mówił, prace dotyczące kontynuacji programu są już na ukończeniu, jednak jak się okazuje zniecierpliwienie w mundurowych szeregach jest coraz większe. W rozmowie z InfoSecurity24.pl Krzysztof Oleksak, szef Federacji Związków Zawodowych Służb Mundurowych stwierdził, że funkcjonariusze oczekują tego, że MSWiA "położy karty na stół". "Obawiamy się tego, że jeżeli nadal będziemy funkcjonować w rzeczywistości niedopowiedzeń (…) to jesień może być w służbach mundurowych bardzo <<dynamiczna>>" – mówił Oleksak. 

Ponad miliard złotych w ramach środków niewygasających, jakie do dyspozycji w tym roku mają formacje podległe MSWiA, w pewnym sensie pozwoli im nie tylko "przeżyć" ten rok, ale też zrealizować i dokończyć szereg inwestycji i zakupów. Środki te jednak wydać można tylko do końca listopada i co więcej, nie mogą z nich zostać sfinansowane np. podwyżki uposażeń, których oczekują funkcjonariusze. W związku z tym pytania o kształt kolejnego programu modernizacji, który zgodnie z zapowiedziami wystartować ma w styczniu 2022 roku, nie są dziś pozbawione sensu. 

DM