Jak tłumaczy resort spraw wewnętrznych i administracji, zaproponowane w projekcie zmiany do ustawy o ochronie osób i mienia mają służyć przeciwdziałaniu zagrożeniom o charakterze terrorystycznym wobec obiektów ważnych dla funkcjonowania państwa, które – w kontekście wzrostu zagrożenia terroryzmem w Europie – stanowią potencjalny cel ataku.

Przedmiotowe zmiany pozwolą wdrożyć do polskiego porządku prawnego powszechnie obowiązujące standardy ochrony obiektów oraz innych obszarów ważnych dla bezpieczeństwa państwa, a także usprawnić działania właściwych organów podejmowane w tym zakresie.

Ministerstwo planuje m.in. wprowadzić obligatoryjne stosowanie zarówno specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, jak i zabezpieczenia technicznego w celu zapewnienia ochrony ww. obszarów, obiektów, urządzeń i transportów. Chce rownież ujednolicić zakres planów ochrony, do których sporządzenia zobligowani się właściciele, posiadacze samoistni i zależni obiektów podlegających obowiązkowej ochronie, a także określić ich termin ważności na pięć lat. Co więcej, resort planuje zwiększenie kompetencji nadzorczych Komendanta Głównego Policji oraz Komendanta Głównego Straży Granicznej nad działalnością SUFO.

Człowiek + technika

"W zakresie zmian w ustawie o ochronie osób i mienia przewidywane jest wprowadzenie obligatoryjnego stosowania zarówno specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych (SUFO), jak i zabezpieczenia technicznego w celu zapewnienia ochrony obszarów, obiektów, urządzeń i transportów ważnych dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa" - czytamy w uzasadnieniu do projektu. Dotychczas, jak tłumaczą twórcy dokumentu, istniała możliwość ograniczenia się do jednej z tych metod zabezpieczenia. Według resortu, nowe zasady nie będą stanowić "nadmiernego obciążenia" dla administratorów wskazanych obiektów, gdyż "SUFO może być realizowana zarówno w formie posterunków stałych, jak i patroli interwencyjnych lub dozoru sygnałów w stacji monitoringu". Ministerstwo zapewnia, że ograniczona zostanie liczba obszarów, obiektów i urządzeń, które objęte zostaną tymi wymogami. Możliwe ma być również zaskarżenie decyzji o wpisaniu do wykazu. Obligatoryjna ochrona dotyczyć ma również zakładów produkujących, remontujących i magazynujących broń i amunicję do użytku cywilnego oraz centrów dystrybucji gotówki przetwarzających wartości pieniężne w znacznych ilościach. 

MSWiA postanowiło także dookreślić zakres nadzoru Komendanta Głównego Straży Granicznej nad działaniem SUFO w zakresie prowadzenia kontroli bezpieczeństwa w portach lotniczych. W dokumencie znajdziemy również katalog uprawnień funkcjonariuszy Straży Granicznej do wykonywania kontroli SUFO prowadzących kontrolę bezpieczeństwa w portach lotniczych, m.in. w zakresie wstępu na teren obszarów i do obiektów, w których jest prowadzona kontrola bezpieczeństwa, wglądu do planu ochrony, dostępu do dokumentacji, jak również uzyskiwania ustnych lub pisemnych wyjaśnień w sprawach będących przedmiotem kontroli.

(...) nadzorowi Komendanta Głównego Straży Granicznej podlegać będzie sposób realizacji kontroli bezpieczeństwa w portach lotniczych oraz posiadanie stosownych kwalifikacji do wykonywania tej kontroli. Przedmiotowy nadzór wykonywany będzie na podstawie czynności kontrolnych, których celem jest weryfikacja organizacji i zasad działania SUFO prowadzących kontrolę bezpieczeństwa w portach lotniczych oraz związanej z tym dokumentacji.

Resort zamierza również wskazać przedsiębiorców (z koncesją na ochronę osób i mienia oraz posiadających broń na podstawie pozwolenia na broń na okaziciela) jako odpowiedzialnych za usunięcie stwierdzonych w ramach sprawowanego przez Komendanta Głównego Policji nadzoru. Co ciekawe, jak wskazuje ministerstwo, "w aktualnym stanie prawnym do usunięcia nieprawidłowości lub naruszeń prawa stwierdzonych w trakcie kontroli nie został zobowiązany bezpośrednio przedsiębiorca, lecz osoba działająca w jego imieniu lub interesie, co prowadzi do rozproszenia odpowiedzialności". 

MSWiA zamierza także zadbać o to, by zawarte w projekcie zapisy były egzekwowane. W planach jest więc m.in. wprowadzenie grzywny za nieprzedłożenie planu ochrony czy grzywny, ograniczenia wolności albo nawet pozbawienia wolności do dwóch lat za niezapewnienie ochrony fizycznej i technicznej. Te same konsekwencje będzie można ponieść za udaremnianie lub utrudnianie kontroli sprawowanej przez komendantów Straży Granicznej lub Policji, a także za nieusunięcie, we wskazanym terminie, naruszeń przepisów lub nieprawidłowości. 

Projekt przewiduje także doprecyzowanie przepisów regulujących kwestię sprawowania nadzoru przez Policję nad działalnością specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, a także poszerzenie uprawnień Policji w zakresie weryfikacji niektórych działań kierowników jednostek zarządzających obszarami, obiektami i urządzeniami podlegającym obowiązkowej ochronie.

Projekt zakłada wprowadzenie zmian nie tylko do ustawy o ochronie osób i mienia, ale również w ustawie z 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym, ustawy z 2016 roku o działaniach antyterrorystycznych, ustawy z 2018 roku, czyli Prawo przedsiębiorców, ustawy z 1990 roku o Straży Granicznej oraz ustawy z 2001 roku - Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Zmiany wprowadzone mają zostać również w ustawie z 2018 roku o przetwarzaniu danych dotyczących przelotu pasażera, w tym przypadku chodzi o zwiększenie efektywności działań w kontekście zwalczania zjawiska przemieszczania się pomiędzy państwami osób stwarzających zagrożenie popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub innych poważnych przestępstw.

W przypadku dokumentów dotyczących Straży Granicznej, chodzi o doprecyzowanie przepisów, które są podstawą do sprawdzenia zawartości podręcznego bagażu oraz innych przedmiotów w ramach kontroli osobistej. W Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia resort chce określić dopuszczalną wysokość kary nakładanej w postępowaniu mandatowym za niektóre czyny spenalizowane przepisami Prawa lotniczego. Zgodnie bowiem z danymi SG, zwiększyła się liczba interwencji tego typu. 

Zgodnie z projektem, w przypadku popełnienia czynu polegającego na niestosowaniu się do nakazu lub zakazu zawartego w przepisach porządkowych obowiązujących na lotnisku, naruszeniu postanowienia nakazów i zakazów ustanowionych przez zarządzającego lub niewykonywaniu poleceń dowódcy statku powietrznego związanych z porządkiem na pokładzie, na sprawcę można będzie nałożyć grzywnę w wysokości od 200 do 5000 zł.

Nowe zasady mają dać funkcjonariuszom SG możliwość uwzględnienia "szeregu aspektów związanych zarówno z oceną społecznej szkodliwości czynu, jak i skutków naruszenia ładu i porządku".

Natomiast w ustawie o zarządzaniu kryzysowym mają pojawić się zapisy dotyczące uwzględnienia wśród zadań dotyczących ochrony infrastruktury krytycznej opracowywania i wdrożenia minimalnych wymagań wobec właścicieli, posiadaczy samoistnych i zależnych obiektów, instalacji, urządzeń i usług infrastruktury krytycznej w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa osobowego, fizycznego i teleinformatycznego związanych z przeciwdziałaniem zagrożeniom dla infrastruktury krytycznej. W ustawie o działaniach antyterrorystycznych pojawi się za to zapis nakładający na Policję obowiązek obligatoryjnego sprawdzenia zabezpieczeń obiektów infrastruktury krytycznej w przypadku wystąpienia co najmniej trzeciego stopnia alarmowego (wprowadzany jest w przypadku wystąpienia zdarzenia potwierdzającego prawdopodobny cel ataku o charakterze terrorystycznym). Co więcej, MSWiA proponuję, by realizacji obowiązku ograniczyć do obiektów wskazanych przez Komendanta Głównego Policji w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz Szefem ABW, co pozwolić ma na poprzedzenie działania Policji analizą charakteru zagrożenia dla poszczególnych obiektów i w adekwatny sposób wykorzystać siły Policji do ich zabezpieczenia.

Resort chce też usprawnić przekazywanie informacji w przypadku wprowadzenia stopnia alarmowego, zmianie lub odwołaniu stopni alarmowych lub stopni alarmowych CRP oraz o sposobie realizacji przedsięwzięć przewidzianych do realizacji w poszczególnych stopniach alarmowych. Kompetencje w tym zakresie ma zyskać dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa.

Zgodnie z danymi udostępnionymi przez MSWiA w ocenie skutków regulacji, zapisy dotyczyć będą m.in. 3518 obiektów podlegających ochronie, zgodnie ze stanem na koniec grudnia... 2018 roku. Wykaz ten nie obejmuje jednak zakładów produkujących, remontujących i magazynujących broń i amunicję, a także centrów dystrybucji gotówki przetwarzających wartości pieniężne w znacznych ilościach. Liczbę przedsiębiorców posiadających koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia –  posiadający broń na podstawie pozwolenia na broń na okaziciela wskazano na 672, a liczbę formacji SUFO na 18 podmiotów. 

Jak informuje MSWiA, wszystkie rozwiązania to wynik prac Międzyresortowego Zespołu do Spraw Zagrożeń Terrorystycznych. W jego skład wchodzą m.in. szefowie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Finansów, Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Sprawiedliwości czy minister – koordynator służb specjalnych, a także szefowie polskich służb mundurowych i specjalnych oraz Sekretarz Kolegium ds. Służb Specjalnych, Generalny Inspektor Informacji Finansowej oraz Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. W pracach zespołu na prawach członka uczestniczy też przedstawiciel Prokuratury Krajowej.