W poniedziałkowym wydarzeniu wzięli udział m. in. wojewoda pomorski Dariusz Drelich, komendant Morskiego Oddziału Straży Granicznej kadm. SG Andrzej Prokopski oraz dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni dr inż. kpt. ż.w. Wiesław Piotrzkowski.

Powstanie nowego przejścia granicznego związane jest bezpośrednio z budową nowej drogi wodnej łączącej Zatokę Gdańską z Zalewem Wiślanym, a konkretnie z otwarciem jej najważniejszego elementu, czyli kanału żeglugowego przez Mierzeję Wiślaną oraz portu morskiego Nowy Świat, które nastąpiło 17 września 2022 r. Nowa droga wodna ma przyczynić się do rozwoju portu morskiego w Elblągu poprzez wzrost jego obrotów towarowych, a także zwiększyć ruch turystyczny na całym akwenie Zalewu Wiślanego.

Zgodnie z informacjami Urzędu Morskiego w Gdyni od 18 września, kiedy to kanał żeglugowy został otwarty dla normalnego użytkowania, do 14 grudnia 2022 r. przepłynęło przez niego 467 jednostek, w tym 11 obcych bander z Francji, Norwegii, Niemiec oraz Szwecji. Na Zalew Wiślany przepłynęły nim 204 jednostki dużej przeprawy i 30 małej, zaś na Zatokę Gdańską 196 jednostek dużej przeprawy i 37 małej.

W związku z tym, że pozostałe elementy nowej drogi wodnej nie zostały jeszcze zakończone, były to jednak głównie jachty i jednostki rekreacyjne. Duża przeprawa oznacza, że aby taka jednostka mogła się przeprawić, konieczne jest otwarcie mostów, które posadowione są na wysokości 4,60 m. Jednostki małej przeprawy są w stanie przepłynąć pod mostami i wystarczy otworzyć bramę śluzy.

Aby nowa droga wodna łącząca Zalew Wiślany z Zatoką Gdańską była w pełni funkcjonalna i umożliwiała dotarcie do portu w Elblągu większych niż żaglówki jednostek, konieczne jest jeszcze pogłębienie torów wodnych na Zalewie Wiślanym i rzece Elbląg, a także polepszenie infrastruktury dostępowej do tego portu. Obecnie realizowany jest drugi etap tej inwestycji, który obejmuje przebudowę istniejącego toru wodnego na rzece Elbląg w zakresie obudowy jej brzegów oraz budowę nowego mostu obrotowego w miejscowości Nowakowo, a także etap trzeci obejmujący pogłębienie toru wodnego na Zalewie Wiślanym. Nie zostały, jak na razie, uruchomione prace dotyczące pogłębienia toru wodnego na samej rzece Elbląg co ma nastąpić po zakończeniu drugiego etapu inwestycji.

Nie zmienia to faktu, że ruch jednostek pływających, również obcych bander przez kanał żeglugowy występuje i wraz z postępem inwestycji dotyczącej drogi wodnej będzie wzrastał. W przypadku jednostek obcych bander zmierzających na Zalew Wiślany odprawa graniczna mogła być realizowana dotychczas dopiero w porcie w Elblągu lub Fromborku, gdzie funkcjonują morskie przejścia graniczne. Stąd pojawiła się konieczność utworzenia nowego przejścia w porcie Nowy Świat, co należy oceniać za słuszne i racjonalne posunięcie.

Utworzenie z dniem 1 maja 2023 r. przejścia granicznego Nowy Świat usankcjonowało rozporządzenie Rady Ministrów z 27 grudnia 2022 r. Z wnioskiem do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o jego powołanie wystąpił Dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni. Wskazał on, że ustalenie przejścia granicznego Nowy Świat związane jest z koniecznością zapewnienia miejsca kontroli granicznej dla jednostek pływających po nowej drodze wodnej pomiędzy Zalewem Wiślanym i Morzem Bałtyckim, zaś jego lokalizacja wynika z umiejscowienia kanału żeglugowego na Mierzei Wiślanej oraz odległości od obecnie funkcjonujących przejść granicznych.

Przejście, w początkowym okresie funkcjonowania, obsługiwać będzie przede wszystkim jednostki sportowo-żeglarskie oraz rybackie. Ponieważ jednak zasadniczym celem budowy nowej drogi wodnej jest rozwój portu w Elblągu, w rozporządzeniu Rady Ministrów określono rodzaj ruch granicznego w tym przejściu, jako osobowy jak i towarowy. Nim to jednak nastąpi ukończone muszą być wszystkie elementy nowej drogi wodnej co stanie się zapewne dopiero w 2024 roku.