Nowe wytyczne Prokuratora Generalnego opublikowane zostały na stronie Prokuratury Krajowej. „Prokurator Generalny uznał, że zachodzi konieczność stworzenia rozwiązań systemowych dotyczących pracy prokuratorów, gwarantujących rzetelne i kompleksowe wyjaśnienie tego typu zdarzeń, z zachowaniem najwyższego profesjonalizmu i obiektywizmu” – czytamy na stronie PK.

„Celem Wytycznych jest ujednolicenie praktyki prowadzenia postępowań w zakresie zdarzeń, w których doszło do użycia i wykorzystania przez funkcjonariuszy środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej stosownie do przepisów ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U. z 2025 r. poz. 555), z zachowaniem standardów określonych w art. 2 i 3 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności” – podała Prokuratura Krajowa.

Dokument – jak zapewnia PK – został opracowany m.in. w oparciu o postulaty Fundacji Igora Stachowiaka oraz po konsultacjach z Helsińską Fundacją Praw Człowieka. Uwzględniono także wyniki analizy licznych akt spraw prowadzonych w prokuraturach w całym kraju. „Z uwagi na to, że postępowania związane z użyciem środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej przez uprawnionych do tego funkcjonariuszy należą do szczególnie trudnych i skomplikowanych, w wytycznych przyjęto rozwiązania wprowadzające ścisły nadzór nad tego rodzaju sprawami” – podkreśliła Prokuratura Krajowa.

Jak dodano w opublikowanym komunikacje, wytyczne mają również na celu „spełnienie oczekiwań osób pokrzywdzonych tego typu przestępstwami, aby postępowania prowadzili prokuratorzy posiadający odpowiednią wiedzę i kompetencje oraz podejmujący wszelkie możliwe czynności procesowe zmierzające do wyjaśnienia wszystkich okoliczności zdarzeń”. „Postępowania powinny być prowadzone w formie śledztwa własnego przez prokuratora, w takiej sytuacji cały ciężar przeprowadzenia czynności dowodowych spoczywa na prokuratorze, który jest zobowiązany do ich osobistego wykonania” – zaznaczyła PK.  

„Postępowania objęte zakresem będą podlegały stałemu monitoringowi w Departamencie Postępowania Przygotowawczego Prokuratury Krajowej, który został zobowiązany do opracowywania corocznych sprawozdań z badań aktowych spraw objętych wytycznymi wraz z danymi statystycznymi dotyczącymi ich wykonania” – dodała PK.

Do opublikowanego komunikatu na stronie Prokuratury Krajowej dołączono dokument z wytycznymi Prokuratora Generalnego. Zgodnie z nim zakazane jest m.in. prowadzenie oględzin zwłok wyłącznie przez funkcjonariuszy Policji w „trybie niecierpiącym zwłoki”. To prokurator „osobiście przeprowadza oględziny miejsca zdarzenia lub kieruje ich przebiegiem, a także dba o właściwe zabezpieczenie dowodów, w tym odzieży, obuwia oraz rzeczy zmarłego, aby bez uszczerbku możliwe było poddanie ich dalszym badaniom”.

W dokumencie szczególną wagę przywiązuje się również do zabezpieczenia zapisów z kamer nasobnych, monitoringu miejskiego i pokładowego, nagrań z urządzeń rejestrujących użycie przymusu oraz do zabezpieczenia dokumentacji medycznej. „W toku postępowania, a w szczególności podczas wstępnych czynności na miejscu zdarzenia, prokurator zobowiązany jest do zabezpieczenia zapisu z wszelkich urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz w pobliżu miejsca zdarzenia, a także na trasie poruszania się pokrzywdzonego lub interweniujących funkcjonariuszy, zainstalowanych w pojazdach służbowych i pozostających na osobistym wyposażeniu funkcjonariuszy (kamery nasobne). Konieczne jest także zabezpieczenie zapisów użycia środków przymusu bezpośredniego (np. taserów), a także podjęcie czynności w celu właściwej ich interpretacji” – czytamy w wytycznych Prokuratora Generalnego.

W dokumencie podkreślono także, że czynności dowodowe powinny być realizowane przez prokuratorów „posiadających duże doświadczenie w prowadzeniu spraw kryminalnych”. „W przypadku powierzenia sprawy asesorowi prokurator przełożony zobowiązany jest do szczególnie wnikliwej realizacji obowiązków wynikających ze sprawowania wewnętrznego nadzoru służbowego” – wskazano.

W wytycznych zaznaczono też, że w sprawach dotyczących postępowań po użyciu broni służbowej „należy w każdym przypadku rozważyć powołanie biegłego sądowego z dziedziny techniki i taktyki interwencji, a także zasad użycia broni palnej”. „W toku postępowania konieczne jest także uzyskanie ze stosownych systemów należących do poszczególnych służb zapisów danych, informacji i rozmów dotyczących zgłoszenia zdarzeń, zapisów wszelkich rozmów pomiędzy funkcjonariuszami. Powyższe odnosi się także do działań służb udzielających pomocy medycznej bądź biorących udział w zabezpieczaniu miejsca zdarzenia lub usuwaniu jego skutków (m.in. służby medyczne, straż miejska i pożarna)” – czytamy.

Nacisk położono także na profesjonalne podejście do osób pokrzywdzonych i ich bliskich. „Czynności z udziałem pokrzywdzonego lub osób mu najbliższych winny być przeprowadzane szczególnie starannie, wnikliwie i z zapewnieniem wszystkich gwarancji procesowych. W toku czynności należy poinformować pokrzywdzonego lub świadka o możliwości uzyskania bezpłatnej pomocy psychologicznej ze wskazaniem listy podmiotów świadczących pomoc psychologiczną” – dodano w dokumencie.