Jak tłumaczy RPO, problem polega na tym, że ustawa o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (art. 76a ust. 1 Dz. U. z 2021 r. poz. 372) pozwala oficerom Policji, ABW, AW, SKW, SWW, BOR, SOP służyć w wojsku ze stopniem, jaki uzyskali w swojej formacji. Ta jednak ostatni raz zmieniana była w 2010 roku, a więc na 7 lat przed powstaniem Wojsk Obrony Terytorialnej. "Dlatego też, oficer służby mundurowej przeniesiony do wojska w ramach ćwiczeń, służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej a także w czasie mobilizacji i wojny – może, jeśli taka jest potrzeba Sił Zbrojnych - zachować swój stopień. A w WOT – nie jest to możliwe" – tłumaczy RPO.

Rzecznik zauważa też, że zadania WOT częściowo pokrywają się z zadaniami służb cywilnych, "więc doświadczenie funkcjonariusza (np. z zakresu zarządzania kryzysowego) może okazać się kluczowe". Zdaniem RPO, możliwość uwzględnienia stopnia byłego funkcjonariusza (być może na  określonym etapie kariery w WOT) "stanowiłoby także wyraz docenienia jego roli w trakcie terytorialnej służby wojskowej".

Zgodnie z art. 76a ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2021 r. poz. 372 dalej: ustawa), osoby posiadające stopień policyjny, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Służby Więziennej lub Straży Granicznej, powołane na jej wniosek lub za jej zgodą do odbycia ćwiczeń wojskowych lub pełnienia służby przygotowawczej, okresowej służby wojskowej lub służby wojskowej w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, można mianować na stopień wojskowy określony dla stanowiska służbowego, na które została wyznaczona, równorzędny z posiadanym stopniem w odpowiedniej służbie, jeżeli przemawiają za tym potrzeby Sił Zbrojnych.

W wysłanym do szefa MON piśmie, zastępca RPO Stanisław Trociuk podkreśla, że "podziela argumentację Szefa Zarządu P1 wskazującą, że funkcjonariusze służb określonych w art. 76a ustawy nie mają roszczenia o zachowanie tożsamości posiadanego stopnia ze stopniem wojskowym." Jak dodaje, "wynika to bezpośrednio z treści art. 76a ust. 1 ustawy". Trociuk tłumaczy, że ustawodawca użył zwrotu "można mianować" co oznacza, że jest ono fakultatywne, a okolicznościami przemawiającymi za mianowaniem na stopień równorzędny, w tym trybie, są określone "potrzeby Sił Zbrojnych".

Czy MON zdecyduje się na zmianę przepisów o którą wnioskuje RPO? Zdaniem zastępcy Rzecznika takie działanie, "pozwoliłoby to wyrównać dostępność do procedury weryfikacji stopnia oficerskiego byłym funkcjonariuszom służb mundurowych – pełniących terytorialną służbę wojskową".

DM