"Wraz z rozwojem sieci dróg, rosnącą liczbą użytkowników pojazdów mechanicznych i większą kongestią ruchu na polskich drogach, pojawiła się potrzeba wprowadzenia nowych rozwiązań, które byłyby <<pomocne>>" m.in. w "zapewnieniu krótszego czasu przejazdu służb ratowniczych podejmujących działania ratunkowe w przypadku wystąpienia zdarzenia drogowego, a - co za tym idzie - zwiększeniu szans na przeżycie lub na mniejszy uszczerbek zdrowia ofiar takiego zdarzenia". Innymi słowy pojawił się wyczekiwany projekt wprowadzający tzw. korytarze życie. Dokument, a dokładnie Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym pojawił się na stronie Rządowego Procesu Legislacyjnego. Na zgłaszanie ewentualnych uwag do niego wskazane podmioty mają czas do 11 lipca br. Autorzy dokumentu proponują, aby projektowana ustawa weszła w życie z dniem 1 października 2019 r. w zakresie regulacji dotyczących tworzenia „korytarza życia” (zawiera ona bowiem również zapisy dot. tzw. jazdy na suwak).

Jak podkreślają w uzasadnieniu twórcy projektu, większość krajów Unii Europejskiej, podobnie jak i Polska, nie uregulowało dotychczas tej kwestii "w sposób kompleksowy" w swoim ustawodawstwie "zakładając, że użytkownicy dróg znają zasady ruchu drogowego i zachowują zdrowy rozsądek w sytuacjach awaryjnych". "I tak np. w Finlandii, Francji, czy Wielkiej Brytanii, kierowcy muszą zapewnić pierwszeństwo pojazdom ratowniczym z migającymi światłami i włączonymi <<syrenami>> jednak, jak dokładnie to zrobią, zależy tylko od nich" - czytamy. Natomiast w takich krajach, jak Austria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Grecja, Hiszpania, Luksemburg, Niemcy, Rumunia, Słowenia, przyjęto przepisy prawne zobowiązujące kierowców do podejmowania konkretnych działań w celu utworzenia przejezdnego pasa ruchu, czyli tzw. korytarza życia. Nieprzestrzeganie ich wiążę się z sankcjami karnymi. Zgodnie z niemieckim prawem, kierowcy którzy nie utworzą tzw. korytarza życia dla nadjeżdżających służb ratunkowych, ukarani mogą zostać m.in. mandatem do 320 euro i czasową utratą prawa jazdy.

W Polsce sposób zachowania się uczestników ruchu drogowego w przypadku przejazdu pojazdu uprzywilejowanego reguluje art. 9 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z jego brzmieniem, uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani ułatwić przejazd pojazdu uprzywilejowanego, pod warunkiem że jest on prawidłowo oznakowany oraz znajduje się w ruchu. Wspomniane "ułatwienie przejazdu" polega na niezwłocznym usunięciu się z drogi pojazdu uprzywilejowanego bądź zatrzymanie się, ale tylko wówczas, gdy jest to konieczne dla jego swobodnego i bezpiecznego przejazdu. Nie zastosowanie się do tych wytycznych stanowi wykroczenie, a w przypadku "spowodowania takim zachowaniem zagrożenia bezpieczeństwa czyn ten wypełni znamiona wykroczenia". 

Przypomnijmy, że pojazd uprzywilejowany to "pojazd wysyłający jednocześnie sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi", a określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego". W ustawie znajdziemy również zawierający 20 pozycji katalog pojazdów uprzywilejowanych, którymi może być pojazd samochodowy:

1. zespołu ratownictwa medycznego;
2. podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa górskiego;
3. podmiotów uprawnionych do wykonywania zadań z zakresu ratownictwa wodnego;
4. jednostki ratownictwa chemicznego;
5. jednostek ochrony przeciwpożarowej;
6. Policji;
7. straży gminnych (miejskich);
8. Inspekcji Transportu Drogowego;
9. Straży Granicznej;
10. Służby Parku Narodowego;
11. Służby Ochrony Państwa;
12. Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
13. Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
14. Agencji Wywiadu;
15. Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
16. Służby Kontrwywiadu Wojskowego;
17. Służby Wywiadu Wojskowego;
18. Służby Więziennej;
19. Krajowej Administracji Skarbowej wykorzystywany przez Służbę Celno-Skarbową;
20. jednostki niewymienionej w pkt 1-19, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego - na podstawie zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Jak czytamy jednak w projekcie, "w świetle powyższego o ile z samego sformułowania obowiązku określonego w art. 9 PoRD można wysnuć wniosek o obowiązku tworzenia korytarza ratunkowego (tzw. korytarza życia), to jednak wciąż wydaje się on być zbyt mało precyzyjny".

Przepis w obowiązującym brzmieniu nie definiuje wprost obowiązku, a tym bardziej sposobu tworzenia korytarzy ratunkowych, a jego zastosowanie wciąż jest efektem jedynie działań promujących i uświadamiających społeczeństwo. Niestety przykłady z polskich dróg (np. blokowanie przejazdu pojazdu uprzywilejowanego) pokazują, że nie wszyscy kierowcy, pomimo prowadzonych działań, są w stanie zachowywać się odpowiednio, gdy służby ratunkowe próbują uzyskać dostęp do miejsca zdarzenia drogowego.

Autorzy projektu podkreślają, że konieczne jest uzupełnienie dotychczasowych regulacji prawnych obowiązujących w Polsce o wprowadzenie przepisów precyzyjnie określających wymagania wobec kierujących pojazdami w takich przypadkach w celu zapewnienia większego bezpieczeństwa i możliwości dotarcia pomocy do miejsc zdarzeń drogowych w jak najkrótszym czasie, nie powodując dodatkowego zagrożenia na drodze. Rozwiązanie to, zgodnie z przeprowadzonymi w połowie czerwca 2018 roku badaniem na zlecenie Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego, popierać ma "znaczna większość Polaków".

Polski korytarz życia

Resort infrastruktury proponuje, by w warunkach zwiększonego natężenia ruchu pojazdów utrudniającego swobodny przejazd pojazdu uprzywilejowanego, w szczególności pojazdu służb ratowniczych, kierujący pojazdem:

1. poruszający się lewym pasem ruchu, na jezdni z dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku, jest obowiązany do usunięcia się z drogi pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej lewej krawędzi pasa ruchu, a poruszający się prawym pasem ruchu jest obowiązany do usunięcia się z drogi pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej prawej krawędzi pasa ruchu, celem umożliwienia swobodnego przejazdu pojazdu uprzywilejowanego;
2. poruszający się skrajnym lewym pasem ruchu, na jezdni z więcej niż dwoma pasami ruchu w tym samym kierunku, jest obowiązany do usunięcia się z drogi pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej lewej krawędzi pasa, a poruszający się pasami sąsiednimi po prawej stronie ruchu są obowiązani do usunięcia się z drogi pojazdu uprzywilejowanego przez zjechanie jak najbliżej prawej krawędzi pasów, celem umożliwienia swobodnego przejazdu pojazdu uprzywilejowanego.

Możliwe będzie również wjechać na pobocze lub pas rozdzielający jeśli pojazd znajduje się na skarnym pasie ruchu. 

Proponowane w ramach projektu zmiany zakładają dodanie ustępów wskazujących na obowiązek i sposób utworzenia przez kierującego pojazdem „korytarza życia” na m.in. drogach szybkiego ruchu, umożliwienie skorzystania z pobocza lub pasa rozdzielającego w takim przypadku oraz wprowadzenie zakazu korzystania z pierwszeństwa pojazdu uprzywilejowanego w ruchu drogowym dla kierujących pojazdem innym niż uprzywilejowany, z wyjątkiem pojazdu służby lub pomocy drogowej. Jak czytamy, "do rozważenia" jest jednak kwestia, czy tzw. korytarz życia może być tworzony jedynie w celu ustąpienia przejazdu służbom medycznym, straży pożarnej i policji posługującym się właściwymi sygnałami, czy również w innych szczególnych przypadkach. Sami autorzy projektu wskazują jednak, że rozszerzenie zapisów może prowadzić do licznych nadużyć. 

Przypomnijmy, że Ministerstwo Infrastruktury zapowiadało rozpoczęcie prac nad wprowadzeniem do polskiego prawa pojęcia „korytarza życia" w kwietniu 2018 roku. Ostatecznie trwały więc one nieco ponad rok.