Na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Wraz z dokumentem opublikowano też uzasadnienie oraz Ocenę Skutków Regulacji. Dużą część OSR-u poświęcono kwestii finansowania ochrony ludności i obrony cywilnej.

Z dokumentu wynika, że na ochronę ludności i obronę cywilną rząd chce, począwszy od 2025 r. przeznaczyć 0,3 proc. PKB. Na powyższą kwotę – według zapisów - będą się składały środki przekazywane na Fundusz Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej, w drodze wpłaty z budżetu państwa, w tym z części ”obrona narodowa” w kwocie około 0,15 proc. PKB oraz środki z rezerwy celowej. „Środki FOLiOC w wysokości 50 proc. będą przekazywane do dyspozycji wojewodów a pozostałe 50 proc. pozostanie do dyspozycji ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Podział środków i ich dystrybucja na poszczególne zadania zostanie określona w Programie Ochrony Ludności i Obrony Cywilne, który będzie przyjmowany przez Radę Ministrów” – czytamy w Ocenie Skutków Regulacji do projektu.

Jak dodano, pieniądze z Funduszu będą przeznaczane w szczególności na budowę, modernizację i utrzymanie budowli ochronnych oraz dofinansowanie podmiotów realizujących zadania z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej, w tym szkoleń i ćwiczeń. Pieniądze zostaną przeznaczone również na doposażenie bazy magazynowej obrony cywilnej w sprzęt niezbędny do realizacji zadań w sytuacjach kryzysowych oraz zakup i wyposażenie mobilnych stanowisk kierowania dla regionalnych szefów jednostek ochrony ludności.

10 lat na dostosowanie podmiotów i organów ochrony ludności

W dokumencie wskazano również koszty związane z dostosowaniem podmiotów i organów ochrony ludności do projektowanych w ustawie rozwiązań. Lista obejmuje lata 2025-2034. Jedną z najpilniejszych rzeczy, którą wskazano, jest modernizacja i zastosowanie nowych technologii służących alarmowaniu, ostrzeganiu, powiadamianiu o zagrożeniach ludności w ramach ochrony ludności i zadań obrony cywilnej. Na ten cel resort spraw wewnętrznych i administracji chce przeznaczyć 1 078 100 000,00 zł.

Kolejnym istotnym elementem jest edukacja społeczeństwa w zakresie umiejętności przetrwania w warunkach kryzysu i bezpiecznych zachowań w sytuacji zagrożenia. Według założeń w ostatnich klasach szkół średnich MSWiA w ramach nauki o bezpieczeństwie chce wprowadzić 40 godzin lekcyjnych poświęconych nauce udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej i przetrwania w warunkach kryzysu z wykorzystaniem najnowszych pomocy naukowych. „Proces kształcenia obejmie ok. 450 tys. uczniów rocznie. Dodatkowo przewiduje się możliwość zorganizowania szkoleń i pokazów dla ogółu ludności w zakresie prawidłowego zachowania się w sytuacji zagrożenia. W ramach zadania planuje się prowadzenie studiów z zakresu ratownictwa medycznego na potrzeby PSP, w ramach realizacji zadań ochrony ludności, w Akademii Pożarniczej w Warszawie w trybie stacjonarnym i w trybie niestacjonarnym”. W związku z tym, przewidziano zatrudnienie specjalistycznej kadry dydaktycznej o wykształceniu kierunkowym, rozwój infrastruktury dydaktycznej na potrzeby kształcenia ratowników medycznych. Na ten cel MSWiA szacuje - w latach 2025-2034 - 351 783 885,15 zł.

W ramach projektu MSWiA chce przeszkolić też personel administracji publicznej w zakresie rozwiązań organizacyjno-prawnych ochrony ludności, w tym z zadań obrony cywilnej. Łącznie przeszkoleniem ma być objętych ok. 60 tys. osób, a koszt tego zadania szacuje się na 283 252 879,41 zł. Kolejnym elementem, na który resort zwraca uwagę, jest przeprowadzenie badań, prac rozwojowych, projektów badawczych w obszarze ochrony ludności. „W ramach zadania planuje się prowadzenie działalności badawczo-rozwojowej stanowiącej podwaliny pod rozwój nowatorskich rozwiązań, metodologii i narzędzi stosowanych w ochronie ludności. W ramach zadania planuje się rozwój ilościowy i jakościowy kadry naukowej stanowiącej przyszłą bazę dla rozwoju systemu ochrony ludności” – podkreślili autorzy OSR-u. Szacuje się, że na tę kwestię trzeba będzie przeznaczyć 199 273 315,47 zł.

Zakupy sprzętu

MSWiA wskazuje, że w ramach ustawy konieczny bedzie zakup pojazdów ratownictwa technicznego dla ochrony ludności. „Do działań tych niezbędne będą dodatkowe standardowe, ale także ponadnormatywne pojazdy specjalne, w postaci dźwigów, podnośników i drabin, samochodów transportowych, pojazdów UTV, samobieżnych wielofunkcyjnych maszyn inżynieryjnych, urządzeń do napełniania worków z piaskiem, sprzętu hydraulicznego, przecinarek do stali i betonu, agregatów prądotwórczych dużej mocy, mobilnych stacji uzdatniania wody, łodzi ratowniczych oraz ładowarek teleskopowych” – wylicza resort spraw wewnętrznych i administracji. Według założeń na ten cel trzeba będzie przeznaczyć 7 017 308 747,91 zł.

W OSR przewidziano również zakup samochodów, naczep i przyczep na potrzeby transportu pomocy humanitarnej w zakresie realizacji zadań obrony cywilnej oraz zakup „pojazdów ewakuacji medycznej, wysokiej mobilności, małej ładowności wyposażonych w urządzenia filtrowentylacyjne przeznaczone do prowadzenia ewakuacji osób poszkodowanych ze stref zagrożenia i zabezpieczenia medycznego działań ratowniczych w strefach rażenia”. Wśród wymienionych w tym punkcie pojazdów są m.in. autobusy dla minimum 50 osób oraz tiry z naczepą lub samochody ciężarowe z przyczepą. Według założeń łączny koszt na ten cel wyniesie 3 988 708 887,31 zł.

Kolejnym elementem jest zakup sprzętu do prowadzenia działań w warunkach wystąpienia zagrożeń hybrydowych, w tym chemicznych, biologicznych, radiacyjnych nuklearnych oraz związanych z eksplozją (CBRNe). „Zadanie będzie zrealizowane poprzez zakup przyczep i kontenerów do dekontaminacji, a także zakup sprzętu i środków dekontaminacyjnych. W zadaniu uwzględniono również modernizację i budową magazynów do przechowywania, składowania sprzętu technicznego, pojazdów specjalnych oraz innego wyposażenia podmiotów ochrony ludności” – czytamy. Łączny koszt tego zadania ma wynieść 7 991 118 071,60 zł.

Wzmocnienie kadr

W projekcie ustawy uwzględniono również zapewnienie kadry ochrony ludności. Osobom, które będą realizowały zadania obrony cywilnej, będzie przysługiwać świadczenie pieniężne - za każdy dzień realizacji zadań obrony cywilnej stanowi kwota 1/21 miesięcznego wynagrodzenia lub dochodu. Świadczenie za dany miesiąc będzie ustalać i wypłacać Komendant Powiatowy PSP, na terenie którego dana osoba będzie pełnić służbę. „Ponadto w ramach zadania planuje się finansowanie cyklicznych szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej dla organów ochrony ludności prowadzonych przez Akademię Pożarniczą. (…) Trzecim elementem tego zadania jest przeszkolenie na potrzeby podmiotów ochrony ludności dodatkowych kierowców z kategorią C, C+E oraz D do realizacji zadań przewidzianych w ustawie. Przewiduje się dodatkowe przeszkolenie w każdej ochotniczej straży pożarnej po 3 kierowców rocznie z kategorią C, 3 z kategorią C+E oraz po 3 kierowców rocznie z kategorią D do obsługi posiadanych w strukturach Państwowej Straży Pożarnej oraz planowanych do zakupu nowych autobusów do transportu i ewakuacji ludności” – wskazali autorzy projektu. Na ten cel resort spraw wewnętrznych i administracji chce przeznaczyć 2 041 336 973,39 zł.

MSWiA chce też kadrowo wzmocnić Państwową Straż Pożarną i to o 2145 etaty, które będą przeznaczone do realizacji zadań związanych z ochroną ludności. Najwięcej etatów, bo 2 070, przypadnie komendom powiatowym i miejskim PSP m.in. do wzmocnienia obsad stanowisk kierowania. O 45 etatów ma powiększyć się Komenda Główna PSP, a do Akademii Pożarniczej trafi 30 nowych etatów. „Ponadto w ramach zadania przewiduje się przeszkolenie w zawodzie strażak przewidzianych do wzmocnienia kadrowego nowoprzyjętych strażaków” – czytamy. Według założeń łączny koszt tego zadania ma wynieść koszt 2 510 500 000,00 zł. Projekcie zapisano również, że o 45 etatów trafi do Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Nowy personel ma być odpowiedzialny m.in. za obsługę Szefa Obrony Cywilnej, prowadzenie ewidencji w zakresie przydziałów mobilizacyjnych oraz koordynowanie i organizowanie ćwiczeń i szkoleń związanych z ochroną ludności. Na ten cel resort chce przeznaczyć 67 380 000,00 zł.

Kolejnym zadaniem, które wskazało MSWiA, jest uzupełnianie bieżących zasobów na katastrofy, zdarzenia masowe, wielkoobszarowe pożary, gwałtowne zjawiska atmosferyczne, czy zagrożenia CBRN. W związku z tym resort planuje zakup na przykład worków, rękawów, geowłókniny, folii na pokrycia dachowe, filtrów oraz jednorazowych środków indywidualnej ochrony. Według projektu ma to kosztować - w latach 2025-2034 -758 732 603,46 zł. Wśród zadań wymieniono też wyposażenie ratowników i personelu w dodatkowe środki ochrony indywidualnej. „W tym celu przewidziano wyposażenie każdego strażaka PSP i OSP (łącznie 160 tys. osób) w hełm ochronny, kamizelkę ochronną, gogle, 1 komplet masek przeciwgazowych z filtropochłaniaczami, ubranie ochronne min. kat. III, umundurowanie specjalne i wyposażenie osobiste (strażackie)” – wyliczył resort. Łączny koszt tego zadania ma wynieść 4 248 676 343,31 zł.

Istotnym elementem, jak podkreślono, jest też oznakowanie personelu, obiektów, pojazdów PSP, OSP międzynarodowym znakiem obrony cywilnej. „Zachodzi konieczność jednoznacznego wyodrębnienia organizacji obrony cywilnej, personelu, budynków i materiałów przy pomocy oznakowania wyżej opisanego. Przewiduje się objęcie oznakowaniem około 17 000 obiektów, 300 000 osób oraz ponad 40 000 pojazdów uwzględniając potrzebę rotacji personelu oraz sprzętu” – czytamy. Na ten cel MSWiA chce przeznaczyć 10 888 809,05 zł. Resort spraw wewnętrznych i administracji zauważa również potrzebę poniesienia wydatków na utrzymanie nowego sprzętu i wyposażenia. „Wydatki związane z utrzymaniem nowego sprzętu to m. in. koszt przeglądów, konserwacji, bieżącej eksploatacji, uzupełniania zużytych elementów wyposażenia, części oraz materiałów eksploatacyjnych” – wskazują autorzy. Łączny koszt tego typu wydatków to 1 655 026 804,17 zł.

Budowa i modernizacja budowli ochronnych

W ramach projektu ustawy MSWiA przewiduje też dofinansowanie budowy, modernizacji lub remontów i utrzymania budowli ochronnych. Ponadto w tym zadaniu resort spraw wewnętrznych i administracji chce zapewnić ciągłość dostaw wody i energii oraz stworzyć warunki do czasowego zakwaterowania. „Powyższe działania będą realizowane przez jednostki sektora finansów publicznych, w tym jednostki samorządu terytorialnego. Przewiduje się realizację zadań związanych z budową w placówkach opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest MSWiA i MON (w tym w Państwowym Instytucie Medycznym MSWiA i Wojskowym Instytucie Medycznym), podziemnej infrastruktury medyczno-technicznej zapewniającej w czasie wojennym leczenie chirurgiczne, funkcjonalność intensywnej terapii oraz oddział łóżkowy, ze zdolnościami zapewnienia bezpieczeństwa pacjentów i personelu w warunkach skażeń” – podkreślają autorzy projektu. Koszt tego zadania ma wynieść 49 481 196 839,57 zł.

Projekt ustawy uwzględnia też wydatki związane z bieżącymi potrzebami ochrony ludności. „Doświadczenia ostatnich 5 lat wskazują, że liczba zagrożeń stale się zwiększa. Po dekadach względnego spokoju w ostatnich latach administracja publiczna, służby państwowe, a także ludność musiała się zmierzyć z nowym dla tych pokoleń zagrożeniem biologicznym, konfliktami zbrojnymi i związanymi z nimi kryzysami migracyjnymi” – wskazało MSWiA. Na ten cel resort chce przeznaczyć 7 226 590 840,22 zł.

MSWiA zwraca też uwagę na kwestie komunikacji. Jak czytamy, zapewnienie bezpiecznej łączności pomiędzy służbami państwowymi i podmiotami ochrony ludności to jeden z priorytetów W ramach tego zadania resort chce doprowadzić do „integracji systemów dziedzinowych w teleinformatyce, w tym z wykorzystaniem sztucznej inteligencji oraz do wzmocnienia ochrony danych operacyjnych, celem oceny ryzyka oraz wzmocnienia procesów reagowania, dysponowania siłami i środkami ochrony ludności”. „Zakres systemu obejmie jawną (SBŁP-J) i niejawną (SBŁP-N) łączność stacjonarną; infrastrukturę wideokonferencyjną (SBŁP-V); bezpieczną łączność mobilną (SBŁP-M), w tym niejawną łączność komórkową, a także bezpieczną radiową łączność trankingową (SBŁP-T) oraz bezpieczną łączność satelitarną (SBŁP-S), w tym niejawną. Dotychczasowe oprogramowanie jest niskiej jakości i nie gwarantuje bezpieczeństwa teleinformatycznego, które jest kluczowe w obszarach zbierania danych i do wykorzystania na potrzeby oceny ryzyka” – czytamy. Łączny koszt tego zadania ma wynieść 3 728 530 000,00 zł.

Ostatnim elementem, na który wskazało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji jest „rozbudowa i modernizacja bazy magazynowej, zakupy sprzętu i wyposażenia indywidualnego, szkolenia i ćwiczenia podmiotów OC, edukacja społeczeństwa w zakresie bezpiecznych zachowań” na poziomie wojewódzkim. W ramach tego zadania resort chce uzupełnić również zasoby wojewódzkie, powiatowe i gminne w środki medyczne takie jak m.in. opatrunki, torby i plecaki ratownika, czy sprzęt ortopedyczny. „Zakres przygotowań obejmuje szerokie spektrum zadań i inwestycji. Remonty, modernizacja, budowa i utrzymanie budowli ochronnych dedykowanych do ochrony ludności. Rozbudowa SOR w szpitalach, przygotowanie do organizacji doraźnych szpitali oraz tymczasowych miejsc udzielania pomocy medycznej np. w budynkach użyteczności publicznej” – wyliczyło MSWiA. W ramach tego zadania resort przewiduje też m.in., zakup pojazdów specjalnych ratownictwa technicznego, chemiczno-ekologicznego oraz ratowniczo-gaśniczych. Wśród wymienionych inwestycji znalazła się też budowa lub modernizacja obiektów użyteczności publicznej pod względem uzyskania autonomii energetycznej i zaopatrzenia w wodę. Resort chce też zbudować awaryjne ujęcia wody pitnej i stacje uzdatniania wody. Łączny koszt tego elementu to 39 691 295 000,00 zł.

Jak czytamy, wszystkie wskazane składowe to zadania dodatkowe, które w „projektowanym systemie ochrony ludności zostaną nałożone na dotychczas funkcjonujące podmioty w krajowym systemie ratowniczo-gaśniczym, w tym w szczególności na PSP i OSP”. „Będą one stanowić organizacje i jednostki realizujące zadania obrony cywilnej” - czytamy.

Funkcjonowanie ochrony ludności i przygotowanie obrony cywilnej kosztować będzie nie mniej niż 0,3% Produktu Krajowego Brutto. Przekładając to na liczby, mowa nawet o przeszło 10 mld rocznie. Projekt trafił teraz m.in. do uzgodnień międzyresortowych. Zgodnie z założeniami, rząd powinien zająć się ustawą do końca czerwca. Czy tak się stanie? Sporo zależy od tego jak wiele uwag trafi do MSWiA z ministerstw oraz instytucji, którym propozycję wysłano do zaopiniowania. Jednak bez względu na to, czy Rada Ministrów procedować będzie ustawę jeszcze w tym kwartale, czy już na początku przyszłego, wydaje się, że wyczekiwana przez wiele lat regulacja ma szanse nie podzielić losu poprzedników i tym razem trafić na do parlamentu.