Prace nad ustawą o ochronie ludności i obronie w parlamencie przebiegły w duchu tego, o co apelował szef MSWiA Tomasz Siemoniak. Pod koniec września – kiedy nad dokumentem po raz pierwszy pochylili się posłowie – minister spraw wewnętrznych i administracji przedstawiając założenia projektu, wyraził nadzieję, że pracując nad tą ustawą parlamentarzyści będą starać się porozumieć ponad poddziałami. „Ochrona ludności nie ma barwy politycznej i dotyczy wszystkich obywateli” – mówił wtedy szef MSWiA.

Po niespełna miesiącu dokument opuścił izbę niższą parlamentu, aby w ciągu niespełna dwóch następnych tygodni przejść przez Senat. W czwartek poprawkami zgłoszonymi przez senatorów zajęli się posłowie.

Wśród zaproponowanych zmian, jakie poparli posłowie, znalazło się uzupełnienie zadań wojewody w systemie ochrony ludności i obrony cywilnej. Dotyczą one jego działania w zakresie alarmowania i powiadamiania ludności na obszarze województwa.

Dodatkowo posłowie przyjęli poprawkę Senatu dotyczącą strategii rozwoju jednostek ochrony przeciwpożarowej, która to z kolei została wprowadzona do ustawy podczas wcześniejszych prac w Sejmie. Posłowie chcieli, aby komendant główny Państwowej Straży Pożarnej opracowywał strategię rozwoju jednostek ochrony przeciwpożarowej na okres czterech lat. Zgodnie z propozycją senatorów - zaakceptowaną przez Sejm -utworzenie i obowiązywanie strategii rozwoju jednostek ochrony przeciwpożarowej będzie trwale powiązanie z każdorazowym przyjęciem Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej.

Według zapisów ustawy Program Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej będzie opracowywany na okres czterech lat i aktualizowany co dwa lata, natomiast strategia rozwoju jednostek ochrony przeciwpożarowej będzie opracowywana w terminie 6 miesięcy od dnia przyjęcia Programu.

W czwartek późnym popołudniem odbyło się głosowanie w Sejmie, podczas którego posłowie przyjęli zgłoszone przez Senat poprawki. Oznacza to, że teraz dokument trafi na biurko prezydenta Andrzeja Dudy. Po tym, jak głowa państwa da ustawie „zielone światło”, dokument zostanie opublikowany w Dzienniku Ustaw. Według założeń ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2025 r., z wyjątkiem części zmian, które w porządku prawnym pojawiać się będą stopniowo – do 1 stycznia 2027 roku.

Ustawa wyczekiwana od lat

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej to jeden z tych projektów, na który polski system bezpieczeństwa czeka od lat. Zasadniczymi filarami tworzonego systemu mają być organy i podmioty ochrony ludności, którym przypisane zostaną zadania oraz zasoby służące do ich realizacji zadań. Dokument określa też, że na system ochrony ludności w Polsce składają się organy administracji publicznej i podmioty wykonujące zadania ochrony ludności, a także zasoby ochrony ludności.

Organami ochrony ludności są: wójt lub burmistrz czy prezydent miasta, starosta, marszałek województwa, wojewoda, ministrowie kierujący działami administracji rządowej i minister spraw wewnętrznych. Z kolei podmiotami ochrony ludności są m.in. Rządowe Centrum Bezpieczeństwa, jednostki organizacyjne PSP, ochotnicze straże pożarne, służby, inspekcje i straże, Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych, podmioty lecznicze, społeczne organizacje ratownicze, a także podmioty gospodarcze zapewniające podstawowe usługi społeczne.

System ochrony ludności na poziomie centralnym ma być koordynowany przez szefa MSWiA, który będzie wspierany przez Rządowy Zespół Ochrony Ludności (RZOL). Będzie to organ, który m.in. ma doradzać rządowi w sprawach ochrony ludności i obrony cywilnej.

Podstawowym założeniem systemu ochrony ludności jest możliwość jego działania w formule obrony cywilnej, czyli w czasie wojny. W takim wypadku szef MSWiA stanie się krajowym organem obrony cywilnej – Szefem Obrony Cywilnej. Wzmocniona ma zostać również rola Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, które – w myśl ustawy – będzie wiodące na poziomie centralnym w zakresie informowania, ostrzegania i alarmowania ludności przed zagrożeniami.

Dokument zakłada także utworzenie systemu bezpiecznej łączności państwowej w celu zapewnienia ciągłości funkcjonowania administracji państwowej oraz ochrony ludności w czasie pokoju i w czasie wojny.

Wśród regulacji znalazła się również kwestia obiektów zbiorowej ochrony, którymi są budowle ochronne, czyli schrony i ukrycia oraz miejsca doraźnego schronienia. Centralną ewidencję takich miejsc będzie prowadził komendant główny Państwowej Straży Pożarnej.

W myśl dokumentu, na finansowanie zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej corocznie przeznaczone zostaną środki w wysokości nie niższej niż 0,3 proc. produktu krajowego brutto - czyli ok. 10 mld złotych. Pieniądze te będą przeznaczane m.in. na budowę, modernizację i utrzymanie budowli ochronnych oraz doposażenie bazy magazynowej obrony cywilnej w sprzęt niezbędny do realizacji zadań w sytuacjach kryzysowych.