Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa. Dokument przygotowany został przez Ministerstwo Obrony Narodowej. O jego głównych założeniach InfoSecurity24.pl informował w zeszłym tygodniu. Teraz o szczegółach możemy przeczytać m.in. w uzasadnieniu projektu ustawy.

Jednym z głównych założeń dokumentu jest wprowadzenie kontratypu przestępstwa użycia lub wykorzystania przez żołnierza lub funkcjonariusza Policji i Staży Granicznej środków przymusu bezpośredniego, broni lub innego uzbrojenia niezgodnie z zasadami. „Mając na uwadze spektrum działań związanych z ochroną granicy państwowej przez Siły Zbrojne oraz Policję i Straż Graniczną, charakteryzujące się nieprzewidzialnością, dużą dynamiką działań powodujących ponadnormatywne obciążenia psychofizyczne żołnierzy i funkcjonariuszy biorących udział w tych działaniach, niezbędne jest zagwarantowanie tym osobom niekaralności, w pewnych przypadkach naruszenia zasad do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, broni lub uzbrojenia” – czytamy w uzasadnieniu.

Odrębnie proponuje się uregulować kontratyp przestępstwa związanego z użyciem przez żołnierza środków przymusu bezpośredniego, broni lub innego uzbrojenia w czasie wykonywania operacji wojskowej, o której mowa w przepisach ustawy o obronie Ojczyzny. Należy bowiem zwrócić uwagę, że operacje wojskowe, aczkolwiek zawsze związane z realizacją konstytucyjnych zadań Sił Zbrojnych, będą mogły być realizowane nie bezpośrednio na granicy państwowej. Wówczas to kontratyp przewidziany w art. 25a Kodeksu karnego może się okazać niewystarczający. Dlatego też proponuje się wprowadzenie dodatkowego przepisu (...) zgodnie z którym nie popełnia przestępstwa żołnierz, który z naruszeniem zasad użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, broni lub innego uzbrojenia, wydaje rozkaz ich użycia lub wykorzystania albo ich używa lub wykorzystuje, w związku z wykonywaniem czynności lub zadań służbowych w czasie operacji wojskowej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju.
Fragment uzasadnienia projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

Nowe przepisy, które chce wprowadzić resort obrony narodowej, rozszerzają wachlarz możliwości dla funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej. „Mając na uwadze narastający w ostatnim czasie wzrost agresji ze strony nielegalnych imigrantów na granicy polsko-białoruskiej, w tym podejmowane przez uprawnione polskie służby działania związane z ich odpieraniem oraz uwzględniając potrzebę bezpośredniego zaangażowania policjantów do działań prewencyjnych na terenach nadgranicznych z Republiką Białorusi konieczne jest nadanie Policji uprawnienia do użycia lub wykorzystania posiadanych na wyposażeniu środków przymusu bezpośredniego, w przypadku konieczności przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej, oraz użycia broni palnej w przypadku konieczności odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu” – podkreśliło Ministerstwo Obrony Narodowej. W uzasadnieniu wskazano przy tym, że Policja obecnie nie posiada uprawnień do ich użycia lub wykorzystania, ponieważ pozostają one przypisane do właściwości funkcjonariuszy Straży Granicznej.

Kolejną istotną zmianą, którą projekt chce wprowadzić do ustawy o Policji dotyczy ustanowienia normy prawnej, w świetle której stosowne wnioski oraz decyzje o użyciu Sił Zbrojnych do wsparcia Policji „stawałyby się wiążące również w sytuacji, gdy byłyby przekazywane ustnie, telefonicznie albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej”. „Proponowane rozwiązanie jest wzorowane na obowiązującym przepisie ustawy o ochronie żeglugi i portów morskich w zakresie stosowania przez Siły Zbrojne środków celem zapobieżenia, ograniczenia lub usunięcia poważnego i bezpośredniego niebezpieczeństwa na polskich obszarach morskich” – podali autorzy projektu.

Utrzymujące się zagrożenia migracyjne na granicach zewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej uzasadniają stworzenie szerszych ram prawnych w zakresie możliwości udzielania wsparcia Straży Granicznej ze strony Policji, na wzór funkcjonujących rozwiązań w zakresie udzielania pomocy Straży Granicznej przez żołnierzy Żandarmerii Wojskowej lub użycia oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych. Wobec powyższego proponuje się dodanie w przepisach ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej art. 11e zgodnie z którym, w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa lub porządku publicznego, jeżeli siły Straży Granicznej są niewystarczające lub mogą okazać się niewystarczające do wykonania ich zadań, minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej, określający zakres i formę pomocy, będzie mógł zarządzić użycie funkcjonariuszy Policji do udzielenia pomocy Straży Granicznej.
Fragment uzasadnienia projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa.

Jak dodano, policyjna pomoc będzie mogła być prowadzona „samodzielnie” w przypadkach niecierpiącym zwłoki. Wtedy decyzję o udzieleniu pomocy podejmował będzie Komendant Główny Policji, na wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej. Dodatkowo funkcjonariuszom Policji w takich sytuacjach będą przysługiwać uprawnienia funkcjonariuszy Straży Granicznej na zasadach i w trybie określonych dla funkcjonariuszy Policji.

W projekcie ustawy zawarto również uprawnienia funkcjonariuszy Straży Granicznej do użycia lub wykorzystania wodnych środków obezwładniających w przypadku konieczności przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej, której obecnie formacja nie posiada. Ponadto dokument przewiduje zmiany w ustawie o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.

Jedna z nich dotyczy wprowadzenia zmiany definicji środka przymusu bezpośredniego „poprzez nadanie mu nowego brzmienia - siatka obezwładniająca i inne środki służące do obezwładniania”. „Rozwiązanie to ma na celu rozszerzenie katalogu środków przymusu bezpośredniego o inne środki o działaniu analogicznym do siatki obezwładniającej, ale odmiennej konstrukcji, co pozwoli na poszerzenie dostępnych dla funkcjonariuszy środków wykorzystywanych przy ochronie granicy państwowej” – czytamy w uzasadnieniu.

Dokument zakłada również rozszerzenie katalogu przypadków użycia lub wykorzystania przez funkcjonariuszy Policji i Straży Granicznej wodnych środków obezwładniających oraz środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających, o przypadek przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej. W projekcie zapisano, że wodnych środków obezwładniających będzie można użyć lub je wykorzystać w celu „krótkotrwałego obezwładnienia osoby”. „Natomiast środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających używa się w celu poprawy bezpieczeństwa podczas wykonywania ustawowych zadań przez uprawnionego, w warunkach stwarzających szczególne zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby. Ponadto środki te służą do ograniczania możliwości działania osób zatrzymywanych przez krótkotrwałe zakłócenie ich orientacji przestrzennej lub odwrócenie ich uwagi od działań uprawnionego, gdy istnieje podejrzenie, że osoby te będą stawiać intensywny opór” – dodano w uzasadnieniu.

Według założeń, projekt wejdzie w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Jak istotny to jest dokument pokazuje fakt, że rząd ma się nim zając już na najbliższym posiedzeniu, które odbędzie się w środę, 19 czerwca.