Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej jest na finiszu swoich pracy legislacyjnych. Dokument czeka na podpis prezydenta Andrzeja Dudy. Gdy tylko się to stanie - aby ustawa mogła stać się obowiązującym prawem - pozostanie już publikacja w Dzienniku Ustaw. Jak się jednak okazuje, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji nie zamierza czekać i już przygotowuje akty wykonawcze do dokumentu. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został projekt rozporządzenia w sprawie programów szkoleń z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej oraz wymagań dla podmiotów prowadzących szkolenia.

Jak czytamy, dokument określi wymagania dotyczące zakresu wiadomości przekazywanych w toku szkoleń ochrony ludności i obrony cywilnej oraz wymagania dla podmiotów prowadzących szkolenia, mając na względzie zapewnienie jednolitości i odpowiedniego poziomu kształcenia na obszarze całego kraju. „Szkolenia te mają na celu podnoszenie kwalifikacji z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej” – podkreśliło MSWiA.

Biorąc pod uwagę specyfikę współczesnych zagrożeń dotyczących osób przebywających na terytorium Polski, międzynarodowe standardy dotyczące ochrony ludności i obrony cywilnej, polskie doświadczenia w tym zakresie, a także ukierunkowanie na wysoką efektywność szkoleniową, zakres wiadomości przekazywanych w toku szkoleń ochrony ludności i obrony cywilnej będzie dotyczył zadań ochrony ludności polegających na: przygotowaniu organów administracji publicznej do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej, w tym na organizowaniu szkoleń i ćwiczeń organów ochrony ludności i podmiotów ochrony ludności, przygotowujących do działania w przypadku wystąpienia zagrożenia.
Fragment uzasadnienia projektu rozporządzenia.

W projekcie dodano także, że zakres wiadomości przekazywanych w trakcie szkoleń będzie dotyczył przygotowania ludności do właściwego zachowania się w sytuacji zagrożenia, przez zwiększanie świadomości ryzyka i gotowości społeczeństwa, podjęcia adekwatnych działań w związku z możliwością wystąpienia sytuacji zagrożenia oraz podjęcia adekwatnych działań w związku z wystąpieniem sytuacji zagrożenia.

Kto będzie szkolił?

W projekcie rozporządzenia określono wprost, kto będzie mógł prowadzić szkolenia z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej. Przede wszystkim będą to uczelnie służb państwowych podległa MSWiA (w ustawie wskazana do tego została Akademia Pożarnicza - przyp. red.), szkoła, dla której organem założycielskim jest minister właściwy do spraw wewnętrznych, ośrodek szkolenia służby podległej MSWiA oraz inna uczelnia, związek ochotniczych straży pożarnych. Szkolenia będą mogły prowadzić też osoby fizyczne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, z którą kierownik urzędu albo podmiot ochrony ludności zawarł umowę na realizację szkolenia. Są jednak pewne warunki, jakie takie instytucje muszą spełnić.

Przede wszystkim – zgodnie z projektem rozporządzenia –  muszą posiadać infrastrukturę i warunki organizacyjne niezbędne do przeprowadzenia szkolenia zgodnie z programem szkolenia lub dostęp do takiej infrastruktury. Kolejnym wymogiem jest to, aby „w okresie 5 lat do dnia rozpoczęcia pierwszego szkolenia prowadzić studia, studia podyplomowe, szkolenie, kurs lub inną formę kształcenia w tematyce bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa wewnętrznego, zarządzania kryzysowego, ochrony ludności, obrony cywilnej lub ochrony infrastruktury krytycznej”.

Taka instytucja musi także zapewnić co najmniej dwie osoby do prowadzenia zajęć dydaktycznych, z których każda spełnia co najmniej jeden z poniższych warunków - posiada stopień naukowy co najmniej doktora w dyscyplinach: nauki o bezpieczeństwie, nauki o obronności, nauki wojskowe albo inżynieria bezpieczeństwa oraz wykazały posiadanie dorobku naukowego związanego z tematyką prowadzonych zajęć dydaktycznych w okresie ostatnich 5 lat oraz doświadczenie dydaktyczne albo posiada tytuł zawodowy magistra inżyniera pożarnictwa.

Szkolenia mogą prowadzić też osoby, które ukończyły studia magisterskie na kierunku bezpieczeństwo wewnętrzne w uczelni służb państwowych i wykazały, że posiadają co najmniej 5 lat stażu pracy lub służby w komórkach organizacyjnych administracji publicznej związanych z ochroną ludności, obroną cywilną lub zarządzaniem kryzysowym oraz doświadczenie dydaktyczne albo posiadają doświadczenie dydaktyczne oraz co najmniej 5 lat stażu pracy lub służby w komórkach organizacyjnych administracji publicznej związanych z ochroną ludności, obroną cywilną lub zarządzaniem kryzysowym.

W przypadku osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej wymagane jest również – w myśl projektu rozporządzenia – wykazanie, że w dotychczas prowadzonej działalności szkoleniowej podmiot m.in. dostosowywał treści kształcenia do zakresów tematycznych, prawidłowo prowadził dokumentację szkolenia oraz w trakcie prowadzonych szkoleń gwarantował zakładaną programem jakość szkolenia, poprzez realizację zajęć przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

Zakres tematyczny

Resort spraw wewnętrznych i administracji nakreślił także zakres tematyczny szkoleń. Wśród nich znalazły się takie zagadnienia, jak zagrożenia bezpieczeństwa narodowego i społeczności lokalnej; międzynarodowe i krajowe regulacje prawne dotyczące ochrony ludności i obrony cywilnej; organizacja i funkcjonowanie ochrony ludności i obrony cywilnej; przygotowanie i planowanie w ochronie ludności i obronie cywilnej oraz współpraca, wsparcie i współdziałanie w ochronie ludności i obronie cywilnej.

Osoby biorące udział w szkoleniach będą również poszerzać swoją wiedzę z kierowania bezpieczeństwem w różnych stanach funkcjonowania państwa; zarządzania ryzykiem w ochronie ludności i obronie cywilnej, a także funkcjonowania państwa w sytuacji zagrożenia, w tym w czasie wojny. Wśród zagadnień znalazła się również pomoc humanitarna; wykrywanie zagrożeń, powiadamianie, ostrzeganie i alarmowanie; ewakuacja ludzi, zwierząt, mienia oraz dóbr kultury na wypadek zagrożenia; środki ochrony indywidualnej i zbiorowej; system łączności państwowej; pierwsza pomoc; psychologiczne aspekty w zarządzaniu bezpieczeństwem; przywództwo sytuacyjne w ochronie ludności oraz zabezpieczenie logistyczne i finansowanie systemu ochrony ludności i obrony cywilnej. W trakcie szkoleń odbędą się także ćwiczenia oraz dedykowana gra decyzyjna, treningi i warsztaty w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej.

„Zakres wiadomości przekazywanych w toku szkoleń ochrony ludności i obrony cywilnej będzie dopasowywany i konkretyzowany z uwzględnieniem specyfiki konkretnej grupy uczestników szkolenia. Wymogiem dla podmiotu będzie również prowadzenie ewaluacji szkoleń” – zapewnił w uzasadnieniu projektu resort spraw wewnętrznych i administracji.

Co istotne, autorzy projektu zauważyli, że powszechność szkoleń ochrony ludności i obrony cywilnej determinuje konieczność wsparcia finansowego w przedmiotowym zakresie. „Zgodnie z Oceną Skutków Regulacji do ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej, koszty na realizację zadań określonych w ustawie są pokrywane w ramach środków będących w dyspozycji właściwych dysponentów części budżetu państwa. Na finansowanie zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej przeznacza się corocznie środki w wysokości nie niższej niż 0,3 proc. produktu krajowego brutto, przy czym wysokość środków przeznaczanych na finansowanie zadań z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej zgodnie z Programem Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej, ujętych w ramach limitu wydatków na finansowanie potrzeb obronnych, wynosi 0,15 proc. produktu krajowego brutto. Istnieje także możliwość uzupełnienia finansowania zadań ochrony ludności i obrony cywilnej ze środków Funduszu Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego i Ochrony Ludności” – czytamy w Ocenie Skutków Regulacji do projektu rozporządzenia.

Do szkolenia wystąp

Z załączników do projektu rozporządzenia wynika, że programy szkoleń zostały podzielone na grupy odbiorców oraz specyfikę szkoleń. Wśród nich znalazły się szkolenia zasadnicze i aktualizujące z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej dla wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Przygotowano także program szkolenia dla kadry w urzędach obsługujących organy ochrony ludności oraz osobne dla osób posiadających przydziały mobilizacyjne obrony cywilnej.

Co ciekawe, w załącznikach do dokumentu znalazł się także program szkolenia z zakresu ochrony ludności i obrony cywilnej dla ludności. Szkolenie dla obywateli obejmuje zajęcia teoretyczne i praktyczne, z przewagą zajęć praktycznych. „Zajęcia dydaktyczne realizowane w części teoretycznej szkolenia są prowadzone z zastosowaniem w szczególności metody wykładu konwersatoryjnego. Zajęcia dydaktyczne realizowane w części praktycznej szkolenia są prowadzone z zastosowaniem w szczególności metody problemowej, studium przypadku oraz instruktażu. Szkolenie obejmuje co najmniej 8 jednostek dydaktycznych. Jedna jednostka dydaktyczna oznacza 45 minut czasu trwania szkolenia” – czytamy.

Zakres tematyczny szkoleń dla „cywili” będzie podzielony na dwa obszary. Podczas szkolenia obligatoryjnego uczestnicy będą uczyć się sygnałów alarmowych i komunikatów ostrzegawczych, ewakuacji, indywidualnego przygotowania i samo-zabezpieczenia, pierwszej pomocy oraz środków ochrony indywidualnej i miejsc schronienia. Z kolei szkolenie fakultatywne obejmie zakres tematyczny dotyczący radzenia sobie z dezinformacją, zapewniania cyberbezpieczeństwa oraz współpracy w zespole.