Komisja Europejska przekazała swoje uwagi względem unijnej strategii, rozpisanej na lata 2021-25, a dotyczącej zwalczania przestępczości zorganizowanej. Adresatem sugestii i konkretnych diagnoz jest zarówno Parlament Europejski, Rada jak i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny oraz Europejski Komitet Regionów. Przedstawiciele Komisji odnoszą się w pierwszej kolejności do m.in. problemów uwypuklonych w niedawnym raporcie EUROPOL "European Union Serious and Organised Crime Threat Assessment (EU SOCTA 2021)", podkreślając, że istnieje potrzeba silnego oddziaływania na przestępczość zorganizowaną (PZ), chociażby mając na uwadze gigantyczne zyski, których beneficjentami są właśnie przestępcy i które są przez nich ukrywane oraz wykorzystywane do popełniania dalszych przestępstw.

Wskazano, że biorąc pod uwagę jedynie dziewięć kluczowych przestrzeni dochodu zorganizowanej przestępczości w UE, to jej zyski można szacować na poziomie 139 mld euro, czyli wartości zbliżonej do 1 proc. unijnego PKB. Stąd też, tak istotnym staje się wymóg silniejszego wspierania poszczególnych państw członkowskich w zmaganiach ze zorganizowaną przestępczością i w tym miejscu UE nie może rozmywać swojej odpowiedzialności. Szczególnie, że PZ jest dziś coraz częściej porównywana do transnarodowych korporacji, mając swoje filie, sieci kontaktowe oraz przede wszystkim działając w oparciu o osoby wywodzące się z wielu krajów.

W przypadku samej UE szacuje się, że 65 proc. grup przestępczych jest złożona z członków z różnych państw. Dlatego kluczowym aspektem, z perspektywy unijnej, staje się usprawnienie przesyłu informacji pomiędzy państwami członkowskimi oraz służbami policyjnymi etc. Zwraca się uwagę na nowe możliwości EUROPL-u, chociażby w przypadku korzystania z systemu alertów w ramach SIS (Schengen Information System), obecnie jednej z najbardziej używanych baz danych w kontekście bezpieczeństwa przestrzeni schengenowskiej. Komisja Europejska przywołała również ciekawą statystykę, że tylko w 2020 r. SIS miał prawie 4 mld zapytań ze strony uprawnionych do tego podmiotów, co skutkowało ponad 200 tys. trafień w przypadku konkretnych spraw.

Trzeba zaznaczyć, że prace nad kolejnym wzmocnieniem systemu wymiany danych w tym zakresie trwają w najlepsze i pełna zdolność operacyjna nowej odsłony ma być planowana na koniec 2021 r. Generalnie, zwiększenie efektywności w użytkowaniu SIS właśnie do zwalczania PZ ma być jednym z wielu kroków w kierunku interoperacyjności w sferze działań struktur unijnych, państw członkowskich i ich służb aktywnych w przestrzeni bezpieczeństwa wewnętrznego i sprawiedliwości. Widzi się też, z perspektywy Komisji Europejskiej, możliwość dokonania ulepszeń w zakresie Dyrektywy mówiącej o danych zbieranych w bazie Advance Passanger Information.  

Jedną z sugestii Komisji jest zwiększenie możliwości wykorzystywania formatu zbudowanego w ramach Konwencji Prüm, pierwotnie odnoszącej się do spraw wymiany danych odnośnie DNA, odcisków palców czy też numerów rejestracyjnych pojazdów w kontekście walki z terroryzmem. Komisja sugeruje zmodernizowanie struktury Prüm, tak aby odpowiadała ona potrzebom operacyjnym służb porządkowych mierzących się z najgroźniejszą PZ. Co ciekawe, już teraz rozważa się w kontekście rozwiązań Prüm wzbogacenie katalogu danych, które mogłyby być w przyszłości szybko transferowane na potrzeby walki z przestępczością. Dotyczyłoby to być może obrazów niezbędnych do rozpoznania twarzy, praw jazdy, dokumentacji policyjnej czy też danych związanych ze śledztwami, gdzie pojawiają się informacje balistyczne.

Pod rozwagę bierze się również włączenie EUROPL jako nowego partnera dla struktury Prüm. Generalnie, zauważa się, iż już w grudniu ubiegłego roku Komisja Europejska zaproponowała wzmocnienie mandatu EUROPOL-u, właśnie w celu zwiększenia wsparcia dla zwalczania najgroźniejszych elementów PZ w Europie. Jednakże, zarówno Parlament Europejski, jak i Rada mają pracować nad własnymi stanowiskami w tym aspekcie i dopiero są oczekiwane negocjacje międzyinstytucjonalne, które mają być zapoczątkowane jeszcze w tym roku. Pracuje się obecnie także nad zwiększeniem możliwości współpracy międzynarodowej EUROPOL z innymi państwami w zakresie wymiany informacji, a także w sferze współpracy na bazie wymiaru sprawiedliwości pomiędzy zewnętrznymi państwami i Eurojustem. Komisja Europejska rekomenduje przy tym Radzie otwarcie negocjacji z Interpolem, wszystko w celu poprawy obecnych form współpracy pomiędzy UE i tą międzynarodową strukturą. EUROPOL jest widziany jako możliwy ważny aktor w przypadku walki z przenikaniem się zjawiska korupcji i PZ, chociażby w przypadku włączenia tej struktury do efektywniejszej wymiany danych na szczeblu europejskim.

Trzeba też pamiętać, że na płaszczyźnie unijnej oprócz EUROPL-u kluczowe miejsce w walce państw z PZ zajmuje dalszy rozwój i wykorzystanie European Multidisciplinary Platform Against Criminal Threats (EMPACT). Ta platforma pozwala, od 2010 r., państwom członkowskim podejmowanie kolektywnych działań w przypadku śledztw wymagających kooperacji służb policyjnych, celno-skarbowych, instytucji europejskich, a nawet państw trzecich czy prywatnego sektora. Szacuje się, iż EMPACT to ponad 200 wspólnych operacji każdego roku, uderzających w sposób wysoce efektywny w PZ. Komisja Europejska widzi właśnie w EMPACT swego rodzaju flagowy projekt na przyszłość, stanowiący instrument wielodyscyplinarnego oraz interagencyjnego podejścia do walki z przestępczością ze szczebla UE. Właśnie dzięki temu EMPACT ma być potencjalnie znacząco wzmocniony finansowo, wykorzystując w tym celu zasoby Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.