Trump od dawna twierdził, że wiarygodność służb została zachwiana przez „motywowane politycznie” dochodzenia dotyczące jego rzekomych nadużyć, w tym prowadzone przez FBI śledztwo w sprawie ingerencji Rosji w wybory z 2016 roku. W komunikacie prasowym opublikowanym przez Biuro Dyrektora Wywiadu Narodowego, na które powołuje się m.in. The Hill, czytamy, że do głównych zadań nowej grupy zadaniowej należy: „zbadanie kwestii wykorzystywania broni” w obrębie agencji wywiadowczych, wykorzenienie „głęboko zakorzenionej polityzacji” struktur i procedur służb, ujawnianie „nieautoryzowanych wycieków tajnych informacji wywiadowczych” oraz odtajnianie dokumentów „których ujawnienie służy interesowi publicznemu”. Chodzi m.in. o materiały dotyczące pochodzenia COVID-19, czy zabójstw Johna F. Kennedy’ego, Roberta F. Kennedy’ego i Martina Luthera Kinga.

Jak poinformowało Biuro Dyrektora Wywiadu Narodowego, zespół przeprowadzi także szeroką ocenę struktury, zasobów i personelu w agencjach wywiadowczych – w tym CIA i NSA – by „poprawić wydajność i wyeliminować zbędne wydatki”.

Motywacja i możliwy kontekst polityczny

Donald Trump, od momentu objęcia urzędu w pierwszej kadencji w 2017 roku, wielokrotnie krytykował część establishmentu służb wywiadowczych USA, zarzucając mu stronniczość oraz polityczną motywację działań wobec jego administracji. The New York Times przypomina, że już w trakcie śledztwa FBI pod kryptonimem Crossfire Hurricane (dotyczącego rosyjskiej ingerencji w wybory 2016 roku) Trump i jego sojusznicy określali je mianem „polowania na czarownice”.

Według relacji USA Today śledztwo specjalnego prokuratora Roberta Muellera rzeczywiście wykazało „rozległą i systematyczną” kampanię Rosji mającą pomóc Trumpowi. Nie znaleziono jednak wystarczających dowodów na to, że sztab wyborczy kandydata Republikanów spiskował w tej sprawie z Kremlem.

Krytycy byłego prezydenta obawiają się, że DIG może służyć dalszej dyskredytacji osób i agencji uczestniczących w ówczesnym postępowaniu. Zwolennicy Trumpa, cytowani przez Fox News Digital, oceniają natomiast, że przejrzystość i ujawnienie dokumentów dotyczących Crossfire Hurricane pozwolą odkryć ewentualne nadużycia władzy wśród prokuratorów i służb.

Jak napisał Fox News Digital, Grupa Inicjatyw Dyrektorskich już przystąpiła do przeglądu dokumentów pod kątem ich ewentualnego odtajnienia. Dotyczy to m.in.: akt związanych z operacją Crossfire Hurricane, tzw. anomalicznych incydentów zdrowotnych (powszechnie łączonych z tzw. syndromem hawańskim) oraz działań administracji Joe Bidena w zakresie „krajowego nadzoru i cenzury” wobec Amerykanów.

Jak podkreśla USA Today, dyrektor Gabbard zapowiedziała równocześnie przegląd procedur, które miałyby pozwolić na cofnięcie uprawnień bezpieczeństwa osobom „nieodgrywającym już aktywnej roli w zapewnianiu bezpieczeństwa narodowego”. Według przytaczanych przez Fox News Digital informacji dotyczy to m.in. byłego prezydenta Joe Bidena, byłej wiceprezydent Kamali Harris, czy byłej sekretarz stanu Hillary Clinton.

Część komentatorów, w tym publicyści – cytowani przez The New York Times – uznaje te kroki za podyktowane politycznymi motywacjami. Zwolennicy samej Gabbard przekonują jednak, że to wyłącznie realizacja jednego z celów prezydenta Trumpa, zgodnie z którym wysokie uprawnienia bezpieczeństwa powinny przysługiwać wyłącznie osobom aktywnie uczestniczącym w procesie decyzyjnym dotyczącym bezpieczeństwa narodowego.

Kontrowersje wokół upolitycznienia i wycieków informacji

Jak zwraca uwagę Fox News Digital, istotną częścią zadań DIG jest również zbadanie nieautoryzowanych przecieków tajnych informacji, często o podłożu politycznym. Tulsi Gabbard zapowiedziała na platformie X, że wycieki, które podważają bezpieczeństwo narodowe, będą „agresywnie ścigane i surowo karane”.

Jednym z bardziej kontrowersyjnych wątków jest także kwestia usuwania z agencji osób odpowiedzialnych za promowanie wewnętrznych forów dyskusyjnych, na których – jak donosi Fox News Digital – pojawiały się treści o charakterze otwarcie seksualnym – rzekomo pod pretekstem wdrażania zasad różnorodności i inkluzywności. Gabbard, cytowana przez Fox News Digital, oceniła, że tolerowanie takich praktyk latami „podważa wizerunek i profesjonalizm” społeczności wywiadowczej.

Reforma służb czy kolejny etap politycznej walki?

O powołaniu DIG szeroko pisze również The New York Times, wskazując, że nowa grupa zadaniowa może w praktyce przyczynić się do realnego wzmocnienia przejrzystości i efektywności w agencjach wywiadowczych. Według tych relacji dyrektor Gabbard zapowiedziała, iż jej kluczowym celem jest „wykorzenienie nadużyć władzy i upolitycznienia” oraz „zapewnienie społeczeństwu rzetelnych informacji wywiadowczych”.

Krytycy akcentują jednak, że od dawna Trump i jego sojusznicy planowali działania zmierzające do „rozliczenia” osób związanych z dochodzeniem w sprawie ingerencji Rosji w wybory 2016 roku. Uważają oni, że działania DIG, choć teoretycznie neutralne, w dużej mierze mogą być podporządkowane wytycznym obecnej administracji prezydenckiej i sprzyjać dalszemu polaryzowaniu opinii publicznej.

Jak napisał The Hill, to, czy DIG okaże się narzędziem rewanżu politycznego, czy potrzebnej reformy, zależeć będzie w dużej mierze od stopnia jawności postępowań i zgodności z obowiązującym prawem przy odtajnianiu dokumentów. Wciąż nie jest do końca jasne, które materiały trafią do opinii publicznej i w jakim zakresie.

Nowo powołana Grupa Inicjatyw Dyrektorskich, ogłoszona przez dyrektor Wywiadu Narodowego Tulsi Gabbard, ma zrealizować rozporządzenia wykonawcze Donalda Trumpa, w tym te nakierowane na oczyszczenie i odpolitycznienie służb wywiadowczych.

Nasuwa się zatem pytanie, czy DIG spełni pokładane w niej nadzieje na reformę i przejrzystość, czy raczej stanie się kolejnym ogniskiem konfliktu politycznego, w którym toczy się gra o kształt i rolę amerykańskiej społeczności wywiadowczej. Wiele wyjaśni się w momencie ogłoszenia pierwszych wyników prac i ujawnienia dokumentów, które – wedle zapowiedzi Gabbard – mają być „w interesie publicznym”.