W ramach prac projektowych na terenie poligonu w Biedrusku powstał obiekt na potrzeby szeroko rozumianych badań, eksperymentów procesowych, neutralizacji oraz szkoleń przy wykorzystaniu materiałów wybuchowych i innych niebezpiecznych czynników. Jak informowało jeszcze w ubiegłym roku Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu, pojawiły się na nim, m.in. stanowiska badawcze, schron, trybuna, wiata, wały ochronne, ogrodzenie, nowy magazyn materiałów wybuchowych i środków zapalających czy ścieżka saperska do pracy z wykrywaczem. Kluczowym elementem realizowanego projektu jest jednak zintegrowana platforma cyfrowa dostępna on-line do wprowadzania i identyfikacji urządzeń wybuchowych, ewidencji zdarzeń ujawnienia materiałów i urządzeń wybuchowych a przede wszystkim określania w trybie natychmiastowym stref bezpieczeństwa i zagrożeń związanych z wybuchem materiałów i urządzeń wybuchowych na terenie Rzeczpospolitej Polskiej ze szczególnym uwzględnieniem obszarów ściśle zurbanizowanych. Wiarygodna ocena stref bezpieczeństwa i zagrożeń jest możliwa na podstawie przeprowadzonych badań rzeczywistych urządzeń wybuchowych oraz materiałów na przygotowanych stanowiskach eksperymentalnych. Umożliwia to dodatkowo bezpieczne prowadzenie badań naukowych oraz testów i szkoleń. Eksperymentalne prace poligonowe i dziedzinowy nadzór merytoryczny prowadzone są pod kierunkiem pracowników Instutytu Analizy Konstrukcji Politechniki Poznańskiej podczas gdy za aspekty technologiczne i implementację platformy odpowiadają eksperci Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego afiliowanego przy Instytucie Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk.

Projekt AssSyst (ang. Assistance Support System) to część programu współfinansowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, jeszcze z 2019 roku, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. Podstawowym jego celem jest wykonanie szczegółowej analizy oraz opracowane wniosków dla efektu działania kilkudziesięciu różnych improwizowanych urządzeń wybuchowych z wykorzystaniem wcześniej opracowanych oraz przygotowanych stanowisk badawczych w skali rzeczywistej. Istotnym elementem wyników jest ocena oddziaływania zagrożenia wybuchem oraz odłamkami zarówno na konstrukcje inżynierskie, jak i organizm ludzki, w tym również wyznaczenie stref zagrożenia w zurbanizowanych aglomeracjach miejskich. Znaczące wsparcie pracy naukowców to również wykorzystanie najnowszych algorytmów metod komputerowych mechaniki na czele z metodami elementów skończonych z autorskimi procedurami materiałowymi.

Opracowane rozwiązania tworzą internetową, ściśle zintegrowaną i specjalizowaną Platformę Usługową nakierowaną zarówno na funkcjonalność jak i z racji charakteru gromadzonych i przetwarzanych danych na bezpieczeństwo. System, z którego korzystać mają później Policja, wojsko, a także inne służby, ma dawać możliwość szybkiej oceny stref zagrożenia oraz poszczególnych efektów oddziaływania zagrożeń na ludzi i infrastrukturę z dowolnego miejsca z Polsce, w tym małych i dużych miast. Co więcej, wyposażony jest on w nowatorski system bazodanowy, umożliwiający wprowadzenie odłamkujących urządzeń wybuchowych wraz z możliwością szybkiego wyznaczenia strefy ich oddziaływania. Opracowane algorytmy mechaniki ruchu odłamków oraz propagacji ciśnień w powietrzu umożliwiają sprawne wykonanie analizy. System pozwala również na inwentaryzację badań naukowych, materiałów i urządzeń wybuchowych oraz rzeczywistych zdarzeń bombowych. Przyjęte założenia i funkcjonalność pozwalają na wykorzystywanie systemu w rzeczywistych sytuacjach zagrożenia do wsparcia podejmowania decyzji i działań operacyjnych w ścisłym reżimie czasowym jak również do analizy i opracowywania hipotetycznych scenariuszy zagrożenia.

Zgodnie z dokumentacją projektu, podmioty go realizujące musiały przetestować co najmniej 20 różnych urządzeń wybuchowych, najczęściej wykorzystywanych przez przestępców bądź terrorystów ujawnianych w trakcie działań służb. W sumie, w jego ramach powstać miały wspomniane już stanowisko badawcze, system platformy cyfrowej (musi oczywiście umożliwiać dodawanie nowych urządzeń wybuchowych, w tym wojskowych, po zakończeniu projektu), system bazodanowy oraz opracowana miała zostać metodyka prowadzenia eksperymentów procesowych. Ale to technologia oceny stref zagrożenia dla ludzi oraz budynków w zurbanizowanym obszarze miejskim w wyniku niekontrolowanej eksplozji improwizowanych urządzeń wybuchowych jest krytyczną częścią projektu AssSyst.

Poznańscy naukowcy, w trakcie prac korzystali z wiedzy i doświadczenia specjalistów z Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu, Centralnego Biura Śledczego Policji (to zresztą Policja w dokumentach NCBR wpisana została jako zgłaszająca projekt), a także wsparcia Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych w Poznaniu. Na liście formacji, które mogą być potencjalnymi użytkownikami systemu, a z którymi przeprowadzono konsultacje znalazły się również Straż Graniczna (np. Zespół Minersko – Pirotechniczny SG z lotniska Poznań Ławica), Państwowa Straż Pożarna oraz wojskowe jednostki, wykorzystujące materiały wybuchowe i poligon podczas służby – np. Zespół EOD z Krzesin.

Tego rodzaju multi-dyscyplinarne konsorcja są może zespołami nietypowymi, jednak dają możliwość osiągnięcia zdecydowanie lepszych efektów, przekraczających wstępnie sformułowane założenia realizacji zadań projektowych. Potwierdzeniem tych słów ma być wykorzystanie części wyników podczas neutralizacji bomby Tallboy 12,000lb w Świnoujściu w 2020 roku, którą zrealizowała Grupa Nurków Minerów 12. Dywizjonu Trałowców 8. Flotylli Obrony Wybrzeża, we współpracy właśnie z członkami poznańskiego zespołu badawczego. Wcześniej zalegała ona, od 1945 roku, na dnie Kanału Piastowskiego w Świnoujściu. Znaleziony tam Tallboy miał 6,44 m długości, ważył 5,4 tony i zawierał 2,4 tony materiału wybuchowego o zwiększonej sile działania, co odpowiada 4,0 tonom trotylu. Przygotowania do neutralizacji trwały ponad rok.

Jak podkreślała Marynarka Wojenna RP, była to pierwsza na świecie neutralizacja bomby tego typu przeprowadzona pod wodą. Głównym celem nurków minerów przy neutralizacji było odseparowanie zapalników i deflagracja materiału wybuchowego, który znajdował się w środku. Ostatecznie proces deflagracji przeszedł w detonację, a obiekt nie stanowi już zagrożenia na torze wodnym Szczecin-Świnoujście.

Nie był to jednak jedyny przypadek, gdy prace w ramach projektu przydały się już w działaniach polskich służb. W grudniu 2021 roku na poligonie w Biedrusku zneutralizowane zostały, w ramach eksperymentu procesowego, urządzenia wybuchowe przejęte w ramach akcji Centralnego Biura Śledczego Policji, Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, minerów-pirotechników z Samodzielnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji i policjantów wielu innych jednostek terenowych formacji.

Biorąc pod uwagę, że czas trwania projektu wynieść miał trzy lata, oznacza to, że – teoretycznie – niedługo powinno zostać odnotowane jego zakończenie. Jego datę wskazano dokładnie na 30 listopada br. Kończyć się powinien więc IV etap, czyli wprowadzanie wszystkich otrzymanych danych oraz programowanie algorytmów do ocen stref bezpieczeństwa w ramach platformy informatycznej.

Artykuł promocyjny