Ministerstwo Środowiska kierowane przez Jana Szyszko planuje powołać od 1 stycznia 2017 roku nową uzbrojoną formację, której zadaniem, zgodnie z projektem ustawy, będzie kontrola legalności wydobywania surowców, a także walka z nielegalnym wydobyciem, obrotem i wywozem za granicę surowców. 

Funkcjonariusze Straży Geologicznej będą mieli uprawnienia zbliżone do policji. W związku z tym będą mogli m.in. legitymować i zatrzymywać podejrzanych, przeprowadzać przesłuchania i przeszukania, pobierać i zabezpieczać próbki, konfiskować mienie, doprowadzać podejrzanych na posterunek policji i nakładać grzywny, prowadzić czynności wyjaśniające, w tym obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu i dźwięku różnych zdarzeń świadczących o popełnienia przestępstwa bądź wykroczenia. Ponadto nowa Straż Geologiczna będzie współpracować z innymi formacjami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo wewnętrzne państwa w tym z policją, Strażą Graniczną i Służbą Celną.

Czytaj także: Żołnierze i mundurowi wzmocnią ABW. "Zapobieganie terroryzmowi"

Jak przewiduje projekt ustawy strażnicy będą posiadali prawo noszenia długiej i krótkiej broni palnej, kajdanek zakładanych na ręce, pałki służbowej, a także ręcznego miotacza substancji obezwładniających oraz przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej. Użycie środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej będzie obowiązywało na podstawie takiego samego prawa dotyczącego innych formacji tego typu.

Strażnikiem Straży będzie mogła zostać osoba, która ukończyła 21 lat i posiada wyłącznie obywatelstwo polskie oraz korzysta z pełni praw publicznych, posiada pełną zdolność do czynności prawnych, nie była skazana za przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego, a także jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym. Nowi strażnicy będą powoływani i odwoływani przez Prezesa Polskiej Służby Geologicznej na wniosek Głównego Inspektora Straży.

Straż Geologiczna będzie bezpośrednio podlegała nowo utworzonej agencji wykonawczej Ministerstwa Środowiska - Polskiej Służbie Geologicznej. Do zadań PSG będzie należało prowadzenie prac w zakresie utrzymania, poszerzania, pozyskiwania i zagospodarowania bazy surowcowej; poznawanie, ocena i przewidywanie geozagrożeń i innych procesów geologicznych oraz z zakresu ochrony środowiska; monitorowanie i wspieranie rozwoju nowych metod i technologii w zakresie poszukiwania złóż kopalin, ich wydobywania, pozyskiwania i przeróbki surowców mineralnych oraz ich odpadów. Ponadto PSG będzie wykonywać zadania w zakresie ochrony georóżnorodności, prace związane z kartografią geologiczną, hydrogeologiczną i środowiskową, a także prowadzić działalność informacyjną, edukacyjna i popularyzatorską w zakresie geologii oraz racjonalnej gospodarki zasobami przyrody nieożywionej. Państwowa Służba Geologiczna będzie również prowadziła rejestry obszarów górniczych, centralne archiwum geologiczne, a także sporządzać krajowy bilans zasobów złóż kopalin oraz informacji geologicznej.