Strategia migracyjna „Odzyskać kontrole. Zapewnić bezpieczeństwo” mówi o sposobach „odzyskania kontroli nad procesami migracyjnymi”. Głównym punktem tego dokumentu jest dbałość o bezpieczeństwo Polski.

Rząd dąży do zatrzymania nielegalnej imigracji na wschodniej granicy, a w przypadku zagrożenia spokoju w kraju przez napływ migrantów będzie możliwe czasowe i terytorialne zawieszenie prawa do przyjmowania wniosków o azyl. Elementem napędzającym przyjęcie uchwały - według zapewnień Rady Ministrów - była chęć zmiany statusu państwa z emigracyjnego w imigracyjne w bardzo krótkim czasie oraz brak strategicznego dokumentu, który uwzględniałby bezpieczeństwo naszego kraju. 

Po zapoznaniu się z przyjętym dokumentem, Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do premiera o wyjaśnienie, powstałych wątpliwości dotyczących założeń strategii.  W swoim pytaniu, RPO zastanawia się „w jaki sposób rząd zamierza wdrożyć zapowiadane możliwe »czasowe i terytorialne zawieszanie prawa do składania wniosków o azyl« na terytorium RP, biorąc pod uwagę normy Konstytucji RP i zobowiązania prawnomiędzynarodowe Polski?”. „Jednocześnie RPO prosi o wyjaśnienie, jak należy w tym kontekście rozumieć sformułowanie »wniosek o azyl« w szczególności czy dotyczy ono wyłącznie ochrony krajowej” - czytamy w komunikacie opublikowanym na stronie RPO.

Należy zaznaczyć, że czasowe zawieszenie składania wniosków o azyl jest jednym z głównych założeń w zapewnieniu bezpieczeństwa na terytorium Polski w przypadku destabilizacji państwa pod wpływem zwiększonej ilości imigrantów. 

Drugie pytanie RPO dotyczy sposobu realizacji postanowienia rządowego, które nakłada na Rzecznika Praw Obywatelskich zadanie polegające na „monitorowaniu procedury uzyskania ochrony krajowej i międzynarodowej i stworzeniu modelu takiego monitoringu”. Dodatkowo Rzecznik pyta premiera, dlaczego koncepcja „przypisania w strategii migracyjnej takiego zadania niezależnemu organowi nie została wcześniej przekazana do konsultacji RPO?”.

Już po przyjęciu uchwały, w sprawie dokumentu strategii migracyjnej Polski na lata 2025-2030 informowaliśmy o tych dwóch założeniach, które teraz zamieniły się w pytania Rzecznika Praw Obywatelskich. Głównym pytaniem pozostaje kwestia weryfikowania, kiedy napływ jest faktycznym zagrożeniem, a kiedy nie.  „Przy kilkudziesięciu (odnotowanych) próbach przekroczenia naszej granicy i atakach na polskich funkcjonariuszy oraz żołnierzy, wydaje się, iż jest to najlepszy moment” - pisał w swojej opinii dr Aleksander Olech. Dodatkowo wskazał, że nigdzie nie ma zaznaczone jak nowy dokument ma współgrać ze Strefą Schengen, „jak regulować napływ nielegalny, skoro są otwarte granice w ramach Strefy Schengen”.