W sprawie cenzusu wiekowego przy naborze do Straży Granicznej do jej szefa, gen. dyw. Tomasza Pragi, pisał jeszcze w październiku zastępca RPO Stanisław Trociuk. W piśmie prosił on o wskazanie szczególnych motywów takiego rozwiązania, które uzasadniały odmienne traktowanie kandydatów. Zgodnie z ustawą, zainteresowany służbą w Straży Granicznej nie może mieć więcej niż 35 lat. Zakłada się jednak szczególnie uzasadnione przypadki, ze względu na kwalifikację przydatne do służby, kiedy to starszy kandydat może zostać przyjęty do służby za zgodą szefa formacji.

Obywatele, którzy skarżą się na przepisy, oceniać mają ograniczenie wiekowe za dyskryminujące, a kwestia "szczególnie uzasadnionych przypadków" może powodować arbitralność decyzji KG SG. Nie ma bowiem kontroli jego decyzji. Co więcej, takie ograniczenia wiekowe nie występują w innych formacjach mundurowych, czyli np. w Policji, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej czy Służbie Ochrony Państwa. Dochodzić ma tu do "naruszenia określonej w art. 32 Konstytucji zasady równości oraz zakazu dyskryminacji, a także art. 60 Konstytucji, umożliwiającego obywatelom polskim korzystającym z pełni praw publicznych dostęp do służby publicznej na jednakowych zasadach".

Jak dodaje Biuro RPO, Trybunał Konstytucyjny pozwala w pewnych sytuacjach na zróżnicowanie sytuacji prawnej podmiotów podobnych, ale musi to być uzasadnione - inaczej zróżnicowanie to nabiera charakteru dyskryminacji. Rzecznik nie dopatrzył się jednak przesłanki uzasadniającej pozostawienie ograniczeń wiekowych wobec kandydatów do SG w porównaniu z kandydatami do innych służb mundurowych.

Rzecznik nie dostrzega racjonalnego uzasadnienia cenzusu wiekowego przy naborze do służby w SG w porównaniu z innymi formacjami mundurowymi. Cecha istotna, której występowanie ma przesądzić ma o spełnieniu warunku podobieństwa - dotycząca sprawności fizycznej - nie powinna być dyskryminująca w stosunku kandydatów.

W związku z tymi wątpliwościami, zastępca RPO Stanisław Trociuk poprosił gen. Pragę o wskazanie szczególnych motywów, które legły u podstaw wprowadzonego w tym zakresie rozwiązania i które uzasadniały odmienne potraktowanie kandydatów do służby w Straży Granicznej. Ale Rzecznik Praw Obywatelskich, a dokładnie piszące w tej sprawie do niego osoby, zajęły się tematem, na który Komenda Główna Straży Granicznej zwróciła już wcześniej uwagę. Jak informował jeszcze w lipcu br. InfoSecurity24.pl, formacja miała w planach wprowadzenie modyfikacji w limicie wieku dla chętnych dla służby. Inicjatywę taką zgłosić miał sam szef Straży Granicznej. Wtedy jeszcze kwestia ta miała być na etapie przygotowywania projektu zmian w ustawie o Straży Granicznej. 

Jak poinformowała InfoSecurity24.pl, chor. szt. SG Ewelina Szczepańska z Samodzielnej Sekcji Prasowej Biura Prezydialnego Komendy Głównej Straży Granicznej, Biuro Prawne Komendy Głównej Straży Granicznej - na wniosek Departamentu Porządku Publicznego MSWiA - opracowało projekt ustawy o zmianie ustawy o Straży Granicznej. Objął on kwestie związane z koniecznością uregulowania w ustawie rozwiązań prawnych dotyczących kwalifikacji zawodowych, nadawania sztandaru SG, odznaki SG, a także omawianą likwidację wieku dla kandydatów do służby w Straży Granicznej. Chodzi dokładnie, jak dowiedział się InfoSecurity24.pl, o uchylenie w ustawie ustępów od 1b do 1d w art. 31.

1b. Kandydat do służby w Straży Granicznej może być przyjęty do służby, jeżeli w dniu przyjęcia nie przekroczył wieku 35 lat, z zastrzeżeniem ust. 1d                                                                     
1c. W szczególnie uzasadnionych przypadkach, ze względu na posiadanie kwalifikacji lub umiejętności przydatnych do pełnienia służby w Straży Granicznej, kandydat niespełniający warunku, o którym mowa w ust. 1b, może być przyjęty do służby w Straży Granicznej za zgodą Komendanta Głównego Straży Granicznej.                                       
1d. Przepisu ust. 1b nie stosuje się do osób, o których mowa w art. 61 ust. 1 i 1a.

Przygotowany przez Komendę Główną Straży Granicznej projekt zmian został przekazany Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji (a dokładnie Departamentowi Porządku Publicznego MSWiA) 29 lipca br. Dalszy etap prac legislacyjnych prowadził więc właściwy minister. Resort, w odpowiedzi na pytania redakcji dotyczące tego, na jakim etapie są wspomniane prace, poinformował jedynie, że "kwestie te zostaną uwzględnione w kolejnej nowelizacji o zbliżonym zakresie tematycznym ustawy o Straży Granicznej". A jak dowiedzieliśmy się w ubiegłym tygodniu, kolejna nowelizacja to kwestia raczej dni, niż miesięcy. W Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów znalazł się bowiem projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie granicy państwowej i niektórych innych ustaw, który zakłada m.in. modyfikacje polegające zniesieniu limitu wiekowego dla kandydatów do służby w Straży Granicznej (a także uregulowanie kwalifikacji zawodowych wymaganych do mianowania funkcjonariuszy Straży Granicznej na stanowisko służbowe oraz zniesienie limitu czasowego powierzenia obowiązków służbowych w przypadku funkcjonariusza, któremu powierzono obowiązki służbowe w związku z koniecznością zastępstwa innego funkcjonariusza z powodu jego nieobecności w służbie). Co ważne, dokument ten polskie władze chcą przyjąć ekspresowo, choć raczej nie ze względu na przepisy o limicie wiekowym w SG. 

Obecna rzecznik komendanta głównego Straży Granicznej ppor. SG Anna Michalska, tłumaczyła jeszcze w lipcu, że formacji zależy na zachęceniu do służby również tych kandydatów powyżej 35. roku życia. Jak wspomniano jednak wyżej, obecnie ustawa zakłada szczególnie uzasadnione przypadki, ze względu na kwalifikację przydatne do służby, kiedy to starszy kandydat może zostać przyjęty do służby za zgodą szefa formacji. I, jak informowała redakcję komenda, "z praktyki ostatnich kilku lat wynika, że w każdym przypadku, gdy wystąpił o to komendant oddziału taka zgoda była zawsze wyrażana". Jak dowiedział się InfoSecurity24.pl, w 2019 roku przyjęto do służby 7 funkcjonariuszy po 35. roku życia, w 2020 roku takich osób przyjęto 12.

Całkiem niedawno, bo jeszcze w bieżącym miesiącu, Komenda Główna Straży Granicznej informowała również, że do służby zgłosiło się najwięcej chętnych od lat, a równocześnie formacja odnotowała najmniejszą liczbę odejść. Dokładnie, w okresie od stycznia do końca września 2019 r. do pracy w Służbie Granicznej zgłosiło się 3074 kandydatów, w analogicznym okresie 2020 r. było to 3099 chętnych, a w 2021 r. - 3129. Od stycznia do września 2019 r. do służby w Straży Granicznej przyjęto 193 osoby, w tym samym okresie 2020 r. - 208 osób, w 2021 r. - 345. Michalska poinformowała też o odejściach ze Straży Granicznej. Od stycznia do września 2019 r. ze służby odeszło 490 osób, w 2020 - 577 osób, a w 2021 r. - 376 osób.

Do końca października formacja zamierzała też przyjąć do służby przygotowawczej 300 osób, a do grudnia kolejnych 90. "Natomiast w przyszłym roku planujemy zwiększenie limitów przyjęć. Chcemy, żeby w 2022 r. nasze szeregi zasiliło ponad 700 nowych funkcjonariuszy. Dokładna liczba będzie uzależniona od potrzeb i zagrożeń na granicy. Planujemy wzmocnienie etatowe przede wszystkim oddziałów na granicy zewnętrznej" - mówił ppor. Anna Michalska.