31 października, w trakcie swojego corocznego wykładu na temat bezpieczeństwa w Royal United Services Institute (RUSI) Biggar ocenił m.in., że „poważna i zorganizowana przestępczość wyrządza większe szkody, większej liczbie osób i częściej niż jakiekolwiek inne zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego”. „Jej wpływ odczuwają społeczności w całej Wielkiej Brytanii, w których życie ludzkie jest skracane przez przestępstwa z użyciem broni i przedawkowanie narkotyków, a miasta nękane są przemocą gangów, wykorzystywaniem seksualnym, oszustwami internetowymi i cyberatakami” – podkreślił dyrektor generalny Narodowej Agencji ds. Przestępczości

Zagrożenie ze strony nowych technologii

Według sprawozdania NCA zorganizowane grupy przestępcze osiągają coraz większą skalę i są coraz bardziej złożone. Grupy te, do opracowywania nowych modeli działania oraz ukrywania swojej tożsamości i działalności, wykorzystują w szczególności postęp technologiczny. Przykładem tego może być wzrost liczby zgłoszonych oszustw, które są obecnie najczęstszym przestępstwem popełnianym w Anglii i Walii.

Pomimo nowych regulacji, mających przeciwdziałać zjawisku prania brudnych pieniędzy, przestępcze sieci zajmujące się tym procederem, wprowadzają permanentnie kolejne innowacje skutecznie temu przeciwdziałające. „Dark net” stał się podstawową domeną dla handlu, szyfrowanej komunikacji i płatności za pomocą kryptowalut.

Coraz większy zagrożeniem jest też broń palna drukowana w 3D. W 2014 roku NCA uważała, że obawy opinii publicznej są w tej kwestii „nieuzasadnione”, a wiele z nich jest „zbyt przesadzonych”. Okazało się jednak, że w maju 2023 roku zapadły pierwsze wyroki skazujące w Wielkiej Brytanii za próbę dostarczenia broni wydrukowanej w 3D grupom przestępczym. Natomiast w lipcu 2023 roku NCA zauważyła, że „liczba odzyskanej domowej roboty broni palnej z komponentami wydrukowanymi w 3D wzrosła”. Brytyjski rząd planuje wprowadzić przepisy, aby temu zaradzić.

Graeme Biggar, dyrektor generalny NCA zauważył, że „technologia umożliwia skalowanie: przestępcy mogą kontaktować się z tysiącami osób jednocześnie (…).  Przestępczość była kiedyś lokalna i indywidualna. Teraz jest również globalna”. Jak można przeczytać w pierwszej krajowej ocenie strategicznej NCA, „jeśli istnieje jedna przekrojowa kwestia (wpływająca - przyp. red.) na krajobraz poważnej i zorganizowanej przestępczości (…) to jest nią wzrost skali i szybkości technologii komunikacji internetowej”. 

Obecnie wykorzystywanie technologii jest prawdopodobnie cechą definiującą zagrożenie zorganizowaną przestępczością w Wielkiej Brytanii. Kolejną cechą charakteryzującą aktualnie przestępczość jest jej odporność i zdolność adaptacji w obliczu działań organów ścigania i zmieniającego się środowiska operacyjnego. Zależność od technologii, poruszanie się sferze online (obecnie 85 proc. populacji brytyjskiej korzysta z mediów społecznościowych) i stale rosnący ślad cyfrowy powodują, że społeczeństwo brytyjskie narażone jest na działalność zorganizowanej przestępczości. Postępująca wręcz geometrycznie cyfryzacja wszystkich sektorów brytyjskiego społeczeństwa dała możliwość grupom przestępczym znalezienie nowych celów i słabych punktów. 

Dominacja multiprzestępczości

Brexit stworzył również nowe możliwości dla zorganizowanej przestępczości. Uważa tak m.in. Dr Mohammed Rahman, kryminolog z Birmingham City University (BCU) stwierdzając, że „radzenie sobie z przestępczością zorganizowaną w Wielkiej Brytanii stało się większym wyzwaniem ze względu na ograniczoną wymianę informacji między agencjami brytyjskimi, a ich odpowiednikami w UE (…). To bezpośrednia konsekwencja Brexitu, który miał wiele negatywnych skutków”. Polegają one między innymi na słabych punktach związanych ze wspólną strefą podróżowania, które wykorzystywane są, jako tylne drzwi do Wielkiej Brytanii. Niedobory towarów podczas pandemii Covid-19 stworzyły nowe możliwości dla podrabiania dóbr, nielegalnego handlu i oszustw. Równocześnie w lipcu 2019 roku szef operacyjny NCA Steve Rodhouse zwrócił uwagę na postępujące zjawisko transnarodowej multiprzestępczości. Rodhouse stwierdził, że „prawie wszystkie najważniejsze operacje przeciwko zorganizowanej przestępczości obecnie wymierzone są wobec ludzi, towarów, transferów pieniędzy przez granice międzynarodowe. Czasy, w których istniał gang narkotykowy, gang zajmujący się bronią palną lub gang handlarzy ludźmi, zmieniły się ze względu na koncepcję poliprzestępczości. Grupy zaspokajające potrzeby rynków przestępczych, jakiekolwiek by one nie były, są obecnie znacznie częstsze. To są firmy, a ludzie chcą wykorzystać wszelkie rynki, więc po co ograniczać się do jednego rynku?”

Wszystkie te zjawiska doprowadziły do wzrostu poważnej i zorganizowanej przestępczości. NCA szacuje, że obecnie w Wielkiej Brytanii co najmniej 59 000 osób jest zaangażowanych w poważną i zorganizowaną przestępczość. W 2013 roku liczba ta wynosiła 36 600 osób. Ostrożne szacunki kosztów ponoszonych przez Wielką Brytanię w wyniku działania zorganizowanej przestępczości wskazują, że w porównaniu z rokiem 2013 rokiem wzrosły one z 24 miliardów do ponad 37 miliardów funtów w 2018 roku. Liczby te, zdaniem wielu ekspertów, są niedoszacowane. Sama potencjalna skala prania pieniędzy mająca wpływ na Wielką Brytanię została oszacowana na ponad 100 miliardów funtów rocznie. Nastąpił też 10-krotny wzrost populacji więziennej.

Zauważalny jest również gwałtowny wzrost rynku przestępczego związanego z nielegalną imigracją. Od czerwca 2022 roku do czerwca 2023 roku ujawniono 52 530 nielegalnych migrantów wjeżdżających do Wielkiej Brytanii. 85 proc. osób przybywających do Wielkiej Brytanii w 2023 roku korzystało z transportu morskiego, a ich liczba wzrosła z 299 w 2018 roku do 45 774 w 2022 roku.

W sprawozdaniu brytyjskiego rządu, które dotyczyło bezpieczeństwa i występujących zagrożeń (Integrated Review Refresh 2023: Responding to a more contested and volatile world), z marca 2023 roku stwierdzono m.in., że „granica Wielkiej Brytanii znajduje się obecnie pod szczególną presją ze względu na nielegalną migrację drogą morską. W 2022 r. do Wielkiej Brytanii w ten sposób dotarło ponad 45 000 migrantów, głównie z Albanii, Afganistanu, Iraku, Iranu i Syrii. Tragicznie jest to, że wiele osób, które próbowały przedostać się na drugą stronę, nie dotarło bezpiecznie do Wielkiej Brytanii. Minister spraw wewnętrznych przedstawił ustawę o nielegalnej migracji, aby powstrzymać próby przedostania się do Wielkiej Brytanii przez takie przejścia i zapewnić, że osoby przybywające do Wielkiej Brytanii nielegalnie zostaną zatrzymane i szybko wydalone. Zamierzamy także rozbić gangi przestępcze i handlarzy ludźmi, którzy żerują na braku bezpieczeństwa ludzi i zagrażają granicy Wielkiej Brytanii, i rozprawiamy się z nimi”. 

W międzyczasie liczba zgłoszeń potencjalnych ofiar handlu ludźmi za pośrednictwem Krajowego Mechanizmu Przekazywania Spraw (NRM) wzrosła z 1 741 w 2013 roku do 16 938 w 2022 roku. Jest to najwyższa liczba od czasu uruchomienia - w 2009 roku - NRM.

Jak pisze portal PolicingInsight.com, wyższe niż dekadę temu jest też spożycie narkotyków. Badanie przestępczości w Anglii i Walii w latach 2012-2013 wykazało, że 2,7 miliona dorosłych zażywało narkotyki w poprzednim roku. Wskaźnik ten wyniósł 3 miliony w roku poprzedzającym czerwiec 2022. Według sprawozdania Ministerstwa Sprawiedliwości z lipca 2023 roku, na lata 2022–2025 na realizację wiodącej na świecie i ambitnej wizji przerwania łańcuchów dostaw narkotyków, dalszej budowy systemu leczenia i odzyskiwania zdrowia oraz ograniczenia popytu na narkotyki przeznaczone ma zostać ponad 3 miliardy funtów.

Warto też dodać, że w roku obrachunkowym kończącym się w marcu 2022 roku, ilość kokainy skonfiskowanej przez policję i służby graniczne wzrosła o ponad dwie trzecie w stosunku do wcześniejszego roku, do prawie 19 ton. To największa w historii ilość kokainy przechwycona w ciągu jednego roku.

Jedynie poziom przestępczości z użyciem broni palnej pozostaje jednym z najniższych na świecie. W 2021 roku w Anglii i Walii odnotowano 5 750 przestępstw z użyciem broni palnej. Dla porównania w 2012 roku było to 5 158 przestępstw.

Wpływ na rozwój przestępczości ma sytuacja związana z niestabilnością porządku międzynarodowego. Prawie cała zorganizowana przestępczość w Wielkiej Brytanii ma powiązania międzynarodowe. Wyraźnie można to było zaobserwować, gdy rozpoczęła się wojna Rosji z Ukrainą. Przestępcy wykorzystywali zakłócenia w łańcuchach dostaw towarów. Szczególnie niebezpiecznym zjawiskiem staje się również wyraźne zatarcie granic między zorganizowaną przestępczością, a działalnością wrogich państw. Zjawisko konwergencji widoczne jest od wielu lat. 

Narzędzie polityki międzynarodowej

W brytyjskiej rządowej strategii dotyczącej poważnej i zorganizowanej przestępczości z 2018 r. zauważono, że „rozróżnienie między państwami narodowymi, a grupami przestępczymi w zakresie cyberprzestępczości, staje się coraz bardziej rozmyte”. Od tego czasu, nacisk na tę kwestię nasilił się, ponieważ konkurencja systemowa przyspieszyła, a napięcia międzynarodowe pogłębiły się. 

Obecnie zagrożenia niemilitarne występują pod wieloma postaciami, w tym w hybrydowych formach strukturalnych. Obejmują one przestępczość zorganizowaną opartą na państwie, sponsorowaną przez państwo lub wspieraną przez państwo, złośliwe operacje cybernetyczne i finansowanie działań antydemokratycznych. Powiązania między działalnością przestępczą, a działalnością państwa narodowego są coraz bardziej płynne. Stanowi to wyzwanie dla tradycyjnego w Wielkiej Brytanii rozróżnienia, między przestępczością, a innymi zagrożeniami dla bezpieczeństwa narodowego. Zjawisko symbiozy przestępczości i wrogiej działalności obcych państw obejmuje współcześnie całe spectrum. Jest to z jednej strony korupcja w strukturach państwowych i penetracja instytucji sektora publicznego przez niepaństwowe podmioty przestępcze, a z drugiej bezpośrednie zaangażowanie rządów w przestępczość w ramach polityki państwa oraz zatrudnianie przez instytucje państwowe przestępców jako swoistych „pełnomocników” do realizacji celów strategicznych. 

Najbardziej niepokojące jest to, że przestępcy dostosowali się do globalnego środowiska charakteryzującego się rosnącym autorytaryzmem, rywalizacją między państwami i zmianami w globalnym podziale władzy. W tym kontekście wyrażono rosnące zaniepokojenie zatarciem granic między przestępczością zorganizowaną, a działalnością wrogich państw, ponieważ ta ostatnia szybko wzrosła w programach politycznych. 

Stąd też, konieczna jest zmiana postrzegania podmiotów państwowych jako biernych obiektów penetracji przestępczej, ale uznanie ich roli jako aktywnych eksploatatorów nowoczesnego ekosystemu międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Ma to miejsce, gdy podmioty i narzędzia przestępcze są postrzegane jako tanie, anonimowe i możliwe do zaprzeczenia, że realizują cele innego państwa. Poprzez to, przestępcy byli wykorzystywani przez służby państwowe do zbierania danych wywiadowczych, napadów i zabójstw, a półautonomiczne podmioty przestępcze odegrały kluczową rolę w przeprowadzaniu cyberataków w imieniu krajów takich jak Rosja, Chiny czy Iran. Organizacje kryminalne otrzymały licencję na prowadzenie działalności przestępczej, a poprzez to realizują zadania zlecone przez państwo. 

W lipcu 2023 roku, Graeme Biggar, dyrektor NCA, ponownie podkreślił potrzebę zajęcia się tymi nieostrymi granicami między tymi i innymi złożonymi zagrożeniami. Wspomniał o wykorzystywaniu cyberprzestępczości przez Koreę Północną do kradzieży kryptowalut, a także o tolerancji (i zlecaniu zadań) grup cyberprzestępczych przez Rosję oraz jej powiązaniach z oligarchami i powiązanymi z nimi podmiotami. Wyraził zaniepokojenie wykorzystywaniem przez wrogie państwa zorganizowanych przestępców, jako pełnomocników w konkurencji systemowej stwierdzając, że odpowiednie służby brytyjskie muszą uważnie śledzić ten rozwój.

Transgraniczny charakter zorganizowanej przestępczości oznacza, że grupy przestępcze są w dużym stopniu zależne od międzynarodowych łańcuchów dostaw i łączności, prowadząc działalność na poziomie globalnym. Oznacza to, że w poważną i zorganizowaną przestępczość zaangażowani są także obcokrajowcy prowadzący działalność na terenie Wielkiej Brytanii, co stwarza szczególne wyzwania dla reakcji organów ścigania. Sytuacja komplikuje się, gdy taka działalność przestępcza ma swoje źródło w krajach, w których współpraca organów ścigania jest ograniczona.