"Po wejściu w życie przepisów nowej ustawy o ochotniczych strażach pożarnych okazało się, że starostowie nie mogą wydawać zaświadczeń dla nowych kierowców pojazdów ochotniczych straży pożarnych, gdyż nie mają ku temu stosownej podstawy prawnej" – alarmuje Rzecznik Praw Obywatelskich. Problem ten, jak zaznaczono, wynika z przepisów ustawy o ochotniczych strażach pożarnych, która uchyliła regulacje zawarte w ustawie o ochronie przeciwpożarowej. Te z kolei określały jaki podmiot uprawniony jest do wydawania takich zaświadczeń.

Kwalifikacje osoby, która może kierować pojazdem uprzywilejowanym, zostały – jak podkreśla RPO - określone w przepisach ustawy o kierujących pojazdami. Przepisy te regulują także sytuacje w których członek OSP może kierować pojazdem uprzywilejowanym. Organem właściwym do wydania zezwolenia na kierowanie takim pojazdem jest starosta.

W przypadku kierowców OSP, oprócz podstawowych warunków, dodatkowym wymogiem wydania zezwolenia jest przedstawienie stosownego zaświadczenia potwierdzającego, że osoba ma być kierującym pojazdem ochotniczej straży pożarnej. Jak się okazuje, od momentu kiedy ustawa o OSP (1 stycznia 2022 r.) weszła w życie, starostowie – o czym pisze RPO – mają odmawiać wydania zezwoleń, argumentując to tym, że "nie wiadomo, kto jest obecnie podmiotem uprawnionym do wydania dla kierującego pojazdem OSP stosownego zaświadczenia potwierdzającego". Jak wynika z informacji na jakie powołuje się biuro Rzecznika, tylko "dokument uprawnionego organu może być podstawą dla starosty do zwolnienia członka OSP od obowiązku dołączenia do wniosku zaświadczenia o ukończeniu kursu dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi". Starostowie mają nie wydawać owych zezwoleń, bowiem ich zdaniem w przepisach jest luka prawna. 

Resort potwierdza, ale jest "furtka"

Jak się okazuje, występowanie problemu potwierdza resort infrastruktury. Miał on już na początki lipca przedstawić wszystkim starostwom powiatowym swoją interpretację przepisów, wskazując, że "wymóg określony w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami odnosi się do przepisu, który został uchylony i brak jest podstaw do uznania, że dyspozycja tego przepisu może być zrealizowana". Oznaczać ma to, że starosta nie może "skutecznie żądać przedstawienia zaświadczenia wydanego przez podmiot, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej potwierdzającego, że osoba ma być kierującym pojazdem ochotniczej straży pożarnej (OSP)". 

Resort wskazuje, że istnieje możliwość uzyskania takiego zaświadczenia na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie bowiem z art. 217 § 1 i 2 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej ma obowiązek wydać zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
fragment odpowiedzi resortu infrastruktury udzielonej RPO

Ministerstwo tłumaczy, że skoro wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje swoje zadania względem OSP zarówno o charakterze majątkowym, jak i koordynacyjnym, a ponadto posiada informacje o umowie pomiędzy właściwym komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej a strażakiem ratownikiem OSP na pełnienie funkcji kierowcy w danej OSP, to ma on możliwość potwierdzenia tego faktu w formie wymaganego zaświadczenia.

Ministerstwo w odpowiedzi podkreśla brak podstaw do skutecznego żądania przedłożenia staroście zaświadczenia, o którym mowa w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami. Co do zasady, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może wydać zaświadczenie potwierdzające, że dana osoba ma być kierującym pojazdem OSP – na zasadzie potwierdzenia faktów lub stanu prawnego, wynikającego z danych posiadanych przez ten organ – na podstawie przepisów działu VII k.p.a. ("wydawania zaświadczeń") – na wniosek osoby zainteresowanej, o ile będzie posiadał stosowne informacje.
fragment odpowiedzi resortu infrastruktury udzielonej RPO

Jak pisze wiceminister infrastruktury Andrzej Bittel, "z całą pewnością istnieje nieścisłość w przepisach ww. aktów prawa powszechnie obowiązującego, którą należy wyeliminować poprzez zmianę przepisów ustawy o kierujących pojazdami". Jednocześnie informuje, że resort podjął już działania zmierzające do nowelizacji odpowiednich przepisów.