W czwartek na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się projekt nowelizacji Prawa lotniczego. Ministerstwem wiodącym w jego przygotowaniu jest resort infrastruktury, a współpracującym Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. "Oczekiwanym efektem jest zapewnienie zgodności prawa krajowego z regulacjami UE w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego, a w konsekwencji poprawa przejrzystości prawa, ujednolicenie wspólnej interpretacji przepisów prawnych i zapewnienie dalszego jak najskuteczniejszego wprowadzania w życie wspólnych podstawowych norm ochrony lotnictwa cywilnego określonych na poziomie UE" - czytamy w Ocenie Skutków Regulacji projektu.

W projekcie przewiduje się określenie w zmienianej ustawie miedzy innymi: zakresu czynności podejmowanych w ramach standardowego i rozszerzonego sprawdzenia przeszłości, kategorii osób podlegających sprawdzeniu przeszłości, podmiotów odpowiedzialnych za przeprowadzenie sprawdzeń przeszłości i częstotliwości sprawdzeń przeszłości; sposobu i trybu dokonywania przez Straż Graniczną, na wniosek podmiotu odpowiedzialnego za przeprowadzenie sprawdzenia przeszłości, ustalenia istnienia negatywnych przesłanek, a także przypadków, w jakich może być stwierdzone istnienie negatywnych przesłanek; dodanie przepisów umożliwiających podmiotom sektora lotniczego składanie wniosków o udzielenie informacji w zakresie istnienia negatywnych przesłanek w formie elektronicznej; nowego katalogu negatywnych przesłanek, z uwzględnieniem nowego katalogu przestępstw.

Ponadto projekt wprowadza możliwości przedłużenia przez Straż Graniczną terminu dokonywania weryfikacji występowania negatywnych przesłanek, w uzasadnionych przypadkach, (standardowy termin sprawdzeń wynosiłby jak dotychczas 30 dni), a także zapewnienia takiej możliwości również służbom i organom współpracującym ze Strażą Graniczną w zakresie weryfikacji kryminalnej; fakultatywnej kompetencji Straży Granicznej do korzystania podczas przeprowadzanej weryfikacji występowania negatywnych przesłanek z dostępnych międzynarodowych zasobów kryminalnych, które mogą okazać się niezbędne dla skutecznej weryfikacji, jeżeli obowiązujące umowy i porozumienia bilateralne lub wielostronne dają podstawę do przekazywania takich informacji; uprawnienia Straży Granicznej do stwierdzenia negatywnych przesłanek w przypadku braku możliwości przeprowadzenia ustaleń wobec osoby podlegającej sprawdzeniu.

W OSR napisano, że w 2019 r. sprawdzeniom przeszłości podlegało ok. 39 000 osób. Sprawdzenia wykonywane są co 5 lat. Po wejściu w życie nowych przepisów rocznie rozszerzonym sprawdzeniom przeszłości będzie podlegać ok. 34 000 – 40 000 osób, a przy uwzględnieniu funkcjonowania Centralnego Portu Komunikacyjnego nawet ok. 50 000 – 60 000 osób rocznie. Dodatkowo standardowym sprawdzeniom przeszłości w cyklu trzyletnim będzie podlegać ok. 7000 osób.

Jak podano, zgodnie z projektem, nowe kategorie osób podlegające sprawdzeniom przeszłości to: osoby zatrudnione w strefie operacyjnej lotniska, w punktach handlowych lub usługowych zlokalizowanych w strefie ogólnodostępnej lotniska albo wykonujące w tych strefach obowiązki związane z funkcjonowaniem lotniska; mające uprawnienia administratora lub nieograniczony dostęp bez nadzoru do krytycznych systemów technologii informacyjno-komunikacyjnych i danych wykorzystywanych do celów ochrony lotnictwa cywilnego oraz kontrolerzy ruchu lotniczego.

"Nowym rozwiązaniem jest objęcie systemem sprawdzeń przeszłości kontrolerów ruchu lotniczego. Rozwiązanie takie wynika z kluczowej roli pełnionej przez kontrolerów dla lotnictwa cywilnego oraz ich dostępu do kluczowych systemów umożliwiających ruch lotniczy. Wprawdzie kontrolerzy, którzy w związku pełnionymi obowiązkami posiadali czasowe karty identyfikacyjne portu lotniczego podlegali analogicznemu sprawdzeniu już w obowiązującym stanie prawnym, brakowało jednak całościowego rozwiązania problemu" - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Jeśli chodzi o osoby zatrudnione w punktach handlowych lub usługowych zlokalizowanych w strefie ogólnodostępnej lotniska albo wykonujących w tej strefie obowiązki związane z funkcjonowaniem lotniska, to - jak czytamy w uzasadnieniu - objęcie tej grupy sprawdzeniem przeszłości wynika z potrzeby wzmocnienia ochrony stref ogólnodostępnych portów lotniczych. Doświadczenia ostatnich lat (np. ataki w portach lotniczych w Burgas, Stambule i Brukseli) wskazują, że właśnie te strefy są obecnie szczególnie narażone na akty bezprawnej ingerencji.

"Rozszerzone sprawdzenie przeszłości swoim zakresem obejmuje, oprócz elementów wspólnych ze standardowym sprawdzeniem przeszłości, uzyskanie informacji o istnieniu negatywnych przesłanek dla ochrony lotnictwa cywilnego. Informacja o negatywnych przesłankach, udzielana przez komendanta właściwego miejscowo oddziału Straży Granicznej, konsumuje zawarty w przepisach UE wymóg sprawdzenia danych wywiadowczych i wszelkich innych informacji istotnych dla oceny, czy dana osoba jest odpowiednia do pełnienia funkcji, która wymaga rozszerzonego sprawdzenia przeszłości" - tłumaczą autorzy projektu ustawy.

Zgodnie z dotychczasowymi przepisami negatywne przesłanki były sprawdzane w stosunku do posiadaczy czasowych kart identyfikacyjnych portów lotniczych oraz identyfikatorów członka załogi przewoźnika lotniczego.

Grupy osób objętych rozszerzonym sprawdzeniem przeszłości, w stosunku do których dotychczas nie stosowano sprawdzenia negatywnych przesłanek, stanowią: osoby prowadzące kontrolę bezpieczeństwa, kontrolę dostępu lub inne środki kontroli w zakresie ochrony, na rzecz zarejestrowanego agenta lub zarejestrowanego dostawcy zaopatrzenia pokładowego oraz osoby je nadzorujące; osoby odpowiedzialne za ochronę (kierownicy ds. ochrony): portu lotniczego, polskiego przewoźnika lotniczego, zarejestrowanego agenta, zarejestrowanego dostawcy zaopatrzenia pokładowego, znanego nadawcy, Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, lotniska innego niż port lotniczy. Ponadto są to instruktorzy szkolenia w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego; audytorzy kontroli jakości w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego; osoby pełniące funkcję unijnego podmiotu zatwierdzającego; osoby mające uprawnienia administratora lub nieograniczony dostęp bez nadzoru do krytycznych systemów technologii informacyjno-komunikacyjnych i danych, wykorzystywanych do celów ochrony lotnictwa cywilnego oraz kontrolerzy ruchu lotniczego.

Dotychczas sprawdzenie przeszłości było powtarzane nie rzadziej niż co 5 lat. Terminy te, stosownie do przepisów zmienionego unijnym rozporządzenia ulegają skróceniu do 3 lat w przypadku sprawdzenia standardowego oraz do 1 roku lub stałego monitoringu w przypadku rozszerzonego sprawdzenia przeszłości.

Jak czytamy w OSR, Straż Graniczna odpowiada za weryfikację negatywnych przesłanek, które realizowana jest wyłącznie w ramach rozszerzonego sprawdzenia przeszłości. Jak dodano, weryfikację występowania negatywnych przesłanek oraz współpracę z podmiotami sprawdzającymi w tym zakresie będzie prowadzić osiem oddziałów Straży Granicznej.

Ustawa ma wejść w życie z dniem 31 grudnia 2021 r., z wyjątkiem kilku artykułów.