Bezpieczeństwo Wewnętrzne
Bezpieczna Gmina. Jak zbudować odporność społeczeństwa?
Pandemia COVID-19, wydarzenia na granicy z Białorusią, aktualna sytuacja geopolityczna, a zwłaszcza wojna za wschodnią granicą Polski, dowiodły jak zmienne i nieprzewidywalne potrafi być środowisko bezpieczeństwa. To wymaga zwiększenia wysiłków na rzecz budowania odporności jako środka reagowania i ochrony przed zagrożeniami terrorystycznymi, wojny hybrydowej czy nawet konfliktu pełnoskalowego. Polska jako kraj sąsiadujący z Rosją, a jednocześnie kraj graniczny Unii Europejskiej i NATO powinna zintensyfikować działania w tym obszarze, aby zarówno państwo jak i społeczeństwo były odporne na różnego rodzaju zagrożenia.
Wojna na Ukrainie dowodzi tego, że odpowiednio przygotowane społeczeństwo, świadome zagrożeń i umiejące współdziałać stanowi ważny element obrony państwa nawet w przypadku pełnoskalowej napaści. Z polskiego punktu widzenia nie bez znaczenia jest również rosnące zagrożenie eskalacją ataku strumieniem migracyjnym, czego objawem są wzmożone loty z Turcji do Rosji, w tym do Kaliningradu. Napływ migrantów może mieć na celu wywołanie kolejnego kryzysu w Europie, który wzmocniony przez towarzyszące mu ataki terrorystyczne (prawdziwe lub tzw. false flag) stanowić może swego rodzaju otwarcie kolejnego frontu mającego na celu odwrócenie uwagi od wojny na Ukrainie i zmniejszenie poparcia dla pomocy udzielanej Ukrainie.
Polska nie jest również krajem zamkniętym czy odizolowanym i możliwe jest, także na polskich obywateli, oddziaływanie różnorakich treści czy ideologii ekstremistycznych, przekazywanych choćby za pośrednictwem mediów elektronicznych.
Realne i potencjalne zagrożenia oraz wyzwania dla środowiska bezpieczeństwa stały się motywacją dla stworzenia projektu pod nazwą "Bezpieczna Gmina". Stoją za nim praktycy z bogatym doświadczeniem wyniesionym z wojsk specjalnych, medycyny ratunkowej czy działalności w samorządzie terytorialnym.
Istotą projektu jest przygotowanie gmin, podstawowych jednostek samorządu terytorialnego oraz ich mieszkańców, lokalnych społeczności do sprawnego reagowania w przypadku wzrostu zagrożenia czy np. ataku terrorystycznego. W tym celu konieczne jest współdziałanie zarówno instytucji odpowiedzialnych bezpośrednio za bezpieczeństwo, czyli służb mundurowych, centrów reagowania kryzysowego, jak i całego systemu opieki zdrowotnej (ratownictwo medyczne) oraz mieszkańców. To system naczyń połączonych, gdzie każdy element generuje pracę kolejnego ważnego modułu. Stąd muszą się ze sobą zgrać: policja, straż pożarna (PSP i OSP), służby medyczne, urzędy miast czy gmin oraz mieszkańcy, również narażeni na skutki takiego niespodziewanego zdarzenia/zagrożenia.
Pierwszym sprawdzianem koncepcji stojących za projektem "Bezpieczna Gmina" były przeprowadzone 25-26 października 2022 r. pilotażowe ćwiczenie na terenie gminy Skarszewy (województwo pomorskie), w który wzięło udział ok. 200 osób, w tym ok. 40 policjantów, 30 strażaków, a także lekarze, ratownicy medyczni, grupa szturmowa, aktorzy, wolontariusze oraz pracownicy Urzędu Gminy i Miasta, a także kierownicy firm komunalnych oraz infrastruktury krytycznej (oczyszczalnia ścieków, przepompownia itp.).
Poprzedzone kilkoma miesiącami przygotowań ćwiczenie podzielone zostało na część teoretyczną (pierwszy dzień) oraz praktyczną (drugi dzień), obejmującą pozorowany atak terrorystyczny na Urząd Miejski w Skarszewach.
Pierwszy dzień rozpoczął się od przeszkolenia pracowników gminy oraz policjantów biorących udział w ćwiczeniu, przede wszystkim z zakresu procedur taktycznych (jak należy zachować się w przypadku zaistnienia incydentu terrorystycznego; co robić, a czego powinno się unikać, aby przeżyć) oraz z procedur medycznych (udzielanie pomocy przedmedycznej w warunkach taktycznych, gdyż udzielanie pomocy w sytuacji ataku terrorystycznego to właśnie swoista medycyna taktyczna). Podczas szkolenia przećwiczono również procedury tzw. 4U (uważaj, uciekaj, ukryj się, udaremnij atak), opracowane przez Centrum Prewencji Terrorystycznej Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, z tym, że organizatorzy rozszerzyli je o przygotowanie teoretyczne oraz praktyczne nie tylko pracowników Gminy, ale również przedstawicieli policji, straży pożarnej oraz personelu medycznego.
Następnego dnia rano w urzędzie miejskim nastąpił pozorowany wybuch, co zwiastowało początek ataku i zmasowanych działań terrorystów. W trakcie ćwiczenia pracownicy gminy w pełni mogli wczuć się w rozgrywaną sytuację, nie tylko dzięki zastosowanym pirotechnicznym środkom pozoracji, ale również zaangażowanym w ćwiczenie aktorom i pozorantom. Zadbano by zachowany został wysoki realizm całości wydarzenia, dzięki czemu uczestnicy mogli wykorzystać wiedzę i umiejętności, które dzień wcześniej nabyli podczas szkolenia z byłym operatorem Jednostki Wojskowej GROM oraz lekarzem specjalistą medycyny ratunkowej – dr n. med. Małgorzatą Rak.
W trakcie działań przećwiczono również elementy związane z ewakuacją poszkodowanych, triażem (segregacją poszkodowanych), tworzeniem od podstaw szpitala polowego, użyciem USG w warunkach przedszpitalnych oraz incydentów masowych, wdrożono także telemedycynę.
Za realizację, koordynację oraz nadzór merytoryczny nad całością ćwiczenia odpowiedzialni byli: były operator JW GROM, Jacek Pauli - burmistrz gminy Skarszewy i członek Rady do spraw Samorządu Terytorialnego działającej w ramach Narodowej Rady Rozwoju przy Prezydencie RP oraz dr n. med. Małgorzata Rak – specjalista medycyny ratunkowej. Udział wzięli w nim przedstawiciele służb mundurowych: policjanci z Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie Gdańskim, strażacy z OSP Skarszewy oraz Komendy Powiatowej PSP w Starogardzie Gdańskim, a także weterani jednostek specjalnych (JW GROM) oraz służb specjalnych działający w Fundacji Rekonwersja SOF.