Według doniesień Reuters i France 24, proces z 2020 roku zakończył się skazaniem dwóch byłych oficerów DGSE na odpowiednio osiem i dwanaście lat więzienia. Media ujawniły dodatkowe elementy kompromitujące francuski wywiad. Jeden z funkcjonariuszy został zatrzymany w Zurychu podczas próby spotkania z chińskim oficerem prowadzącym, drugi padł ofiarą klasycznej operacji typu honeytrap (tzw. miodowa pułapka) podczas misji w Pekinie. Zdaniem portalu IntelToday, te przypadki ujawniły zaniedbania DGSE w zakresie bezpieczeństwa personalnego i kontrwywiadowczej weryfikacji kadr.

Dziedzictwo sukcesów: „Martel" i „Farewell"

Obraz DGSE nie ogranicza się jednak do kompromitacji. Francuski wywiad zapisał się w historii spektakularnymi sukcesami, które uczyniły go kluczowym graczem zimnej wojny. W latach 60. XX wieku tzw. afera Martel doprowadziła do ujawnienia siatki KGB w administracji francuskiej i strukturach NATO. Sukces ten był możliwy dzięki informacjom Anatolija Golicyna, dezertera z KGB, którego wiedza umożliwiła przeprowadzenie głębokich czystek.

Jeszcze większe znaczenie miała sprawa Farewell. Władimir Wietrow, inżynier KGB działający pod pseudonimem „Farewell”, przekazał Francji blisko cztery tysiące dokumentów dotyczących radzieckiej kradzieży technologii. Materiały te pozwoliły na wydalenie setek agentów ze struktur zachodnich i w znacznym stopniu przyczyniły się do osłabienia potencjału technologicznego Związku Sowieckiego.

Dlaczego reforma była konieczna?

Zdaniem The Times, reformę DGSE wymusiły strategiczne porażki, które nadszarpnęły jej wiarygodność w oczach sojuszników. Najbardziej spektakularną była niezdolność przewidzenia powstania sojuszu AUKUS w 2021 roku, który pozbawił Francję kontraktu na okręty podwodne i wykluczył ją z kluczowego układu bezpieczeństwa w regionie Indo-Pacyfiku. Równie krytyczne było błędne oszacowanie skali rosyjskiej inwazji na Ukrainę w 2022 roku, podczas gdy amerykańska CIA i brytyjski MI6 alarmowały o realnym zagrożeniu.

Kolejnym polem słabości okazała się Afryka. Według International Crisis Group seria przewrotów wojskowych w Mali, Nigrze i Burkina Faso obnażyła błędne kalkulacje francuskiego wywiadu dotyczące trwałości lokalnych sojuszy. Jak podkreśla analiza Carnegie Endowment for International Peace z 2023 roku, Rosja skutecznie wykorzystała tę próżnię, prowadząc w Sahelu intensywne kampanie dezinformacyjne za pośrednictwem struktur powstałych po PMC Wagner oraz lokalnych partnerów, co doprowadziło do wyparcia Francji z jej dotychczasowych stref wpływów.

Nową skalę wyzwań wyznaczają także zagrożenia hybrydowe i nuklearne. Według The Record Nicolas Lerner ostrzegał, że Rosja prowadzi wobec Europy systematyczną wojnę hybrydową – od sabotażu infrastruktury po cyberataki i kampanie psychologiczne. Z kolei, jak wynika z wywiadu Lernera cytowanego przez US News, Francja nie ma pewności co do lokalizacji irańskich zapasów uranu, co budzi poważne obawy dotyczące proliferacji nuklearnej na Bliskim Wschodzie.

Wszystkie te czynniki – jak wskazuje The Times – uczyniły reformę DGSE koniecznością. Program modernizacji objął zmiany strukturalne, instytucjonalne oraz ogromne inwestycje w infrastrukturę, technologie cyfrowe i mechanizmy bezpieczeństwa wewnętrznego.

Nicolas Lerner i filary reformy

Objęcie kierownictwa DGSE przez Nicolasa Lernera w styczniu 2024 roku zapoczątkowało nowy etap w historii francuskiego wywiadu. Według Le Monde jego pierwszą decyzją była likwidacja „biura spraw zastrzeżonych”, jednostki działającej poza standardowym nadzorem i powiązanej z kontrowersjami finansowymi. Decyzja ta miała zamknąć erę półformalnych praktyk i otworzyć drogę ku większej przejrzystości.

Jak pisał The Times, kolejnym krokiem była reorganizacja agencji na wzór CIA, z utworzeniem siedmiu domen tematycznych integrujących pracę analityków i oficerów operacyjnych. Zmiana ta ma skrócić łańcuch decyzyjny, zwiększyć spójność analiz i umożliwić szybsze reagowanie na kryzysy. Najbardziej widocznym elementem reformy jest budowa nowej siedziby w Fort Neuf de Vincennes, inwestycji wartej około 1,3 miliarda euro. Ma ona stać się „francuskim Langley” – centrum integracji analityków, operatorów i specjalistów od cyberbezpieczeństwa.

Według publikacji Intelligence Online z 16 stycznia 2025 roku reforma DGSE objęła także powołanie nowego stanowiska „security chief” (głównego szefa ds. bezpieczeństwa wewnętrznego). Rozwiązanie to wprowadzono po likwidacji tajnego „biura spraw zastrzeżonych” w lipcu 2024 roku – jednostki, nad którą Lerner sprawował nadzór, a która była uwikłana w kontrowersje i niejasne operacje. Powołanie stanowiska security chief miało na celu wzmocnienie bezpieczeństwa personalnego i kontrwywiadu w DGSE w odpowiedzi na ostatnie afery szpiegowskie.

Z artykułu „France’s Intelligence Community: An Overview” opublikowanego przez Grey Dynamics w marcu 2024 roku wynika, że francuska wspólnota wywiadowcza, w której kluczową rolę odgrywa DGSE, kładzie obecnie znaczący nacisk na cyfryzację, sztuczną inteligencję i automatyzację procesów analitycznych. Grey Dynamics wskazuje, że DGSE rozwija narzędzia oparte na AI i Big Data, wspierające analityków w przetwarzaniu ogromnych wolumenów danych – łącząc HUMINT, SIGINT i OSINT – co umożliwia szybsze i bardziej precyzyjne przygotowanie ocen wywiadowczych dla decydentów.

Potwierdzają to oficjalne komunikaty DGSE. Jak wynika z publikacji agencji z sierpnia 2024 roku, aktywnie rozwija ona rozwiązania wykorzystujące sztuczną inteligencję i algorytmy Big Data, które ułatwiają dostęp do danych i ich interpretację, zwiększając skuteczność wsparcia decyzyjnego dla władz.

Nie mniej istotny jest wymiar intelektualny. Jak podaje Intelligence Online z czerwca 2025 roku, reaktywowano think-tank DGSE, który ma przyciągać ekspertów akademickich i technologicznych oraz testować innowacyjne rozwiązania. To krok w stronę otwarcia się na środowisko naukowe i sektor prywatny.

Łącznie te działania – według Le Monde, The Times i Intelligence Online – składają się na największą reformę DGSE od dekad, mającą przywrócić jej wiarygodność i skuteczność.

DGSE w systemie francuskiej wspólnoty wywiadowczej

Francuska wspólnota wywiadowcza (communauté du renseignement) to system instytucji ściśle współpracujących w ramach dwóch kręgów. Według Académie du Renseignement do „pierwszego kręgu” należą: DGSE, DGSI, DRM, DRSD, DNRED i Tracfin. Odpowiadają one za główne obszary bezpieczeństwa – od operacji zagranicznych, przez kontrwywiad, po wywiad wojskowy, celny i finansowy.

„Drugi krąg” obejmuje wyspecjalizowane struktury: DNRT (wywiad terytorialny), DRPP (wywiad prefektury paryskiej), SDAO (jednostka żandarmerii) i SNRP (wywiad penitencjarny). Ich rolą jest dostarczanie informacji o bezpieczeństwie wewnętrznym i lokalnym.

Całość systemu koordynuje Koordynator Narodowy ds. Wywiadu i Walki z Terroryzmem (CNRLT), a strategiczny kierunek działań nadaje Rada Narodowa ds. Wywiadu przy prezydencie. W Ministerstwie Sił Zbrojnych funkcjonuje dodatkowo DREND, którego zadaniem jest integracja danych wywiadowczych i planowania wojskowego.

Istotnym elementem wspólnoty są mechanizmy kontroli. Commission nationale de contrôle des techniques de renseignement (CNCTR), jak wynika z dokumentów ustawowych, czuwa nad legalnością stosowania środków inwigilacyjnych, a Inspekcja Służb Wywiadowczych (ISR) prowadzi audyty i oceny skuteczności służb. Uzupełnia je Académie du Renseignement, która szkoli kadry i tworzy wspólną kulturę pracy.

W tym systemie DGSE pozostaje najważniejszym instrumentem projekcji siły i „zewnętrznym okiem” Francji. To ona prowadzi operacje zagraniczne, koordynuje współpracę z CIA, MI6 czy BND i zapewnia strategiczny wymiar francuskiej polityki bezpieczeństwa.

Nowa epoka francuskiego wywiadu

Reforma DGSE to nie tylko reorganizacja wewnętrzna, lecz także sygnał geopolityczny. Według Le Monde Afrique Francja przesuwa akcenty swojej polityki bezpieczeństwa w Afryce – z Sahelu ku Zatoce Gwinejskiej, gdzie organizuje ćwiczenia morskie Grand African Nemo. Jak podaje Rada Unii Europejskiej, na Bliskim Wschodzie Francja uczestniczy w operacji Aspides, której celem jest ochrona żeglugi na Morzu Czerwonym przed atakami Huti. W Europie – jak wskazuje The Record – DGSE koncentruje się na przeciwdziałaniu rosyjskiej wojnie hybrydowej.

Francuski wywiad cywilny przeszedł drogę od wielkich sukcesów z czasów zimnej wojny, przez kompromitacje związane ze zdradą własnych oficerów, po epokę wielkiej reformy. Jak wynika z publikacji The Times, Le Monde, Intelligence Online i Grey Dynamics, program Nicolasa Lernera łączy zmiany strukturalne, rozwój zdolności cybernetycznych i AI, inwestycje infrastrukturalne oraz nowe mechanizmy kontroli. Według Académie du Renseignement, DGSE pozostaje centralnym elementem francuskiej wspólnoty wywiadowczej i kluczowym partnerem międzynarodowym.

Reforma ta jest niezbędna, aby Francja mogła utrzymać pozycję globalnego gracza, zdolnego do ochrony własnych interesów i wspierania bezpieczeństwa Zachodu w epoce, w której to informacja i technologia decydują o przewadze strategicznej.