Według KAS migracja czeczeńska do Niemiec miała w znacznej mierze charakter przymusowy, a znaczna część uchodźców uzyskała ochronę międzynarodową na podstawie przesłanek humanitarnych. Zdaniem autorów tych analiz doświadczenie wojny, przemocy zbiorowej oraz arbitralnych działań struktur siłowych w Rosji w istotny sposób wpłynęło na sposób funkcjonowania czeczeńskich środowisk migracyjnych w państwie przyjmującym.

Jak podkreśla Konrad-Adenauer-Stiftung, diaspora czeczeńska w Niemczech nie jest jednolita politycznie ani światopoglądowo. Według fundacji obejmuje ona zarówno osoby pozostające w otwartej opozycji wobec władz w Groznym, jak i osoby apolityczne oraz takie, które z czasem weszły w relacje pragmatyczne z reżimem Kadyrowa. Zdaniem KAS elementem wspólnym dla znacznej części tej społeczności są natomiast silne więzi rodzinne i środowiskowe oraz głęboka nieufność wobec instytucji państwowych, ukształtowana przez doświadczenia przemocy i bezkarności aparatu siłowego w Federacji Rosyjskiej.

Autorzy raportów KAS wskazują, że właśnie ta kombinacja traumatycznej przeszłości, częściowej izolacji społecznej oraz potrzeby bezpieczeństwa sprzyja powstawaniu nieformalnych struktur lojalnościowych funkcjonujących równolegle do państwa niemieckiego. Jak pisze Konrad-Adenauer-Stiftung, struktury te nie mają charakteru formalnej organizacji ani scentralizowanej hierarchii, lecz opierają się na osobistych relacjach, zależnościach ekonomicznych i presji środowiskowej. Zdaniem autorów pełnią one funkcję zastępczą wobec instytucji państwa prawa, zwłaszcza w obszarach rozwiązywania konfliktów i dystrybucji zasobów wewnątrz diaspory.

W tym kontekście, jak wynika ze śledztwa portalu The Insider, szczególnego znaczenia nabiera strategia Ramzana Kadyrowa wobec czeczeńskiej emigracji w Europie. Jak pisze The Insider, diaspora nie jest przez Kadyrowa postrzegana jako środowisko utracone, lecz jako element systemu władzy i narzędzie kontroli poza granicami Federacji Rosyjskiej. Zdaniem autorów śledztwa model ten opiera się na transakcyjnej lojalności: w zamian za ochronę środowiskową, pośrednictwo, pomoc administracyjną lub dostęp do pracy i zasobów oczekuje się podporządkowania politycznego oraz kontroli aktywności diaspory.

The Insider podkreśla, że realizacja tej strategii nie wymaga tworzenia formalnych struktur ani oficjalnych przedstawicielstw. Według portalu nie istnieje urząd „reprezentanta Kadyrowa w Europie”, jednak w praktyce funkcje te pełnią osoby działające na styku diaspory, biznesu, środowisk sportowych oraz sektora ochrony. Zdaniem The Insider ich znaczenie nie wynika z formalnych kompetencji, lecz z kapitału społecznego, zdolności mobilizowania środowiska oraz egzekwowania nieformalnej dyscypliny.

W niemieckim kontekście, jak wskazuje The Insider, centralną postacią tej architektury wpływu stał się Husajn (Sajchan) Agajew, podczas gdy wcześniej podobną rolę przypisywano Timurowi Dugazajewowi. Przebywa on obecnie w Hamburgu i prowadzi działalność gospodarczą w sektorze ochrony i logistyki poprzez firmę RIM-Group, założoną w 2012 roku.

Według informacji publikowanych przez samą spółkę, firma realizowała zlecenia w porcie w Hamburgu, który – jak podkreślają niemieckie instytucje państwowe – stanowi element infrastruktury krytycznej RFN i Unii Europejskiej. Zdaniem niemieckich źródeł bezpieczeństwa, cytowanych przez portal The Insider, kluczowym problemem nie jest w tym przypadku klasyczna działalność szpiegowska, lecz ryzyko wynikające z legalnego dostępu do wrażliwych obszarów infrastruktury krytycznej.

Jak zauważają autorzy śledztwa, paradoks polega na tym, że podczas gdy niemieckie organy skutecznie zwalczają tradycyjne formy operacji wywiadowczych, sieci lojalne wobec Kadyrowa mogą funkcjonować jawnie, korzystając z zezwoleń pobytowych uzyskanych wcześniej na podstawie ochrony humanitarnej. Istotnym elementem tej struktury są również środowiska sportów walki. Według portalu syn Agajewa, Selim Agajew, jest zawodnikiem MMA i funkcjonuje w środowisku, w którym sport przenika się z branżą ochroniarską. Zdaniem źródeł policyjnych cytowanych przez The Insider takie środowiska sprzyjają budowie zdyscyplinowanych, lojalnych grup, które mogą być wykorzystywane zarówno w legalnym biznesie, jak i w działalności przestępczej.

Zgodnie z analizami niemieckich instytucji bezpieczeństwa, na które powołuje się Konrad-Adenauer-Stiftung, służby RFN od lat obserwują aktywność kaukaskich i czeczeńskich środowisk w ramach przestępczości zorganizowanej, zwłaszcza w sektorach ochrony, logistyki i wymuszeń. Jednocześnie, jak podkreśla KAS, brak statystyk etnicznych w Niemczech utrudnia precyzyjne mapowanie tych zjawisk i wymusza ostrożność interpretacyjną, aby uniknąć stygmatyzacji całej diaspory.

Coraz częściej, jak wskazują Federalne Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RFN oraz Bundesamt für Verfassungsschutz (Federalny Urząd Ochrony Konstytucji), zjawiska te opisywane są w kategoriach transnarodowych represji. Według raportów tych instytucji reżimy autorytarne wywierają presję na emigrantów i uchodźców politycznych, stosując zastraszanie, presję środowiskową oraz próby kontroli aktywności politycznej poza granicami państwa. Podobne wnioski, jak zauważa Human Rights Watch, formułowane są w raportach organizacji praw człowieka dotyczących ochrony dysydentów żyjących w Niemczech.

W tym kontekście, jak piszą Important Stories oraz CORRECTIV, szczególnego znaczenia nabiera postać Murada Salmanowicza Dadajewa, znanego dziś jako Noah Krieger. Według tych redakcji Dadajew urodził się w 1989 roku w Groznym i dorastał w Samaszkach, miejscowości, która – jak przypominają autorzy – stała się w 1995 roku symbolem masakry ludności cywilnej dokonanej przez rosyjskie wojska federalne. Zdaniem Important Stories doświadczenie skrajnej przemocy było elementem formującym całe jego pokolenie.

Jak ustaliły Important Stories oraz OC Media, biografia Kriegera jest nierozerwalnie związana z historią jego rodziny. Według tych źródeł jego starszy brat, Sulejman (Muslim) Dadajew, został w Austrii skazany na dziewiętnaście lat więzienia za współudział w zabójstwie Umara Israiłowa – byłego ochroniarza Ramzana Kadyrowa, który po ucieczce z Czeczenii publicznie oskarżał go o tortury i pozasądowe egzekucje. Jak podaje OC Media, Sulejman Dadajew został warunkowo zwolniony przed końcem kary i w lutym 2022 roku wyjechał do Rosji.

Po publikacji tych ustaleń, jak zauważają Important Stories, czeczeński opozycjonista Tumso Abdurachmanow zwrócił uwagę na materiały publikowane przez Kriegera w mediach społecznościowych, sugerujące wizytę jego brata w Hanowerze. Zdaniem autorów śledztwa okoliczności ewentualnego powrotu skazanego współsprawcy zabójstwa na terytorium Unii Europejskiej nie zostały dotąd wyjaśnione.

Jak piszą CORRECTIV, Important Stories oraz OC Media, Noah Krieger stał się w tym czasie aktywnym działaczem Alternatywy dla Niemiec. Według tych redakcji jako muzułmanin w partii programowo antyislamskiej pełni on funkcję symbolicznego „wyjątku”, który pozwala AfD odpierać zarzuty rasizmu, a jednocześnie promować wizję autorytarnego porządku opartego na lojalności, sile i hierarchii. Źródła te wskazują również, że Krieger otwarcie chwali Władimira Putina i Ramzana Kadyrowa, normalizując prorosyjskie i prokadyrowskie narracje w niemieckiej debacie publicznej.

W ocenie The Insider, Konrad-Adenauer-Stiftung oraz Important Stories kluczowe jest to, że przypadki Husajna (Sajchana) Agajewa i Noaha Kriegera nie są odrębnymi zjawiskami, lecz elementami tej samej architektury wpływu wywodzącej się z systemu władzy Ramzana Kadyrowa. Jak podkreślają autorzy tych analiz, struktury te nie działają poprzez jedną scentralizowaną organizację, lecz jako rozproszona sieć ról – gospodarczych, środowiskowych i politycznych. Zdaniem tych źródeł Agajew zapewnia zaplecze logistyczne i środowiskowe, natomiast Krieger pełni funkcję politycznej i symbolicznej reprezentacji.

Według The Insider oraz niemieckich instytucji bezpieczeństwa to właśnie taki model wpływu – funkcjonujący na granicy legalności, oparty na presji społecznej, nieformalnych relacjach i wykorzystaniu mechanizmów ochrony uchodźców – stanowi jedno z najtrudniejszych wyzwań dla bezpieczeństwa Niemiec i Unii Europejskiej, ponieważ nie narusza on wprost prawa, lecz wykorzystuje luki systemowe liberalnego państwa prawa.