Policja
Część odczynników DNA kupionych dla Ukrainy zostało w Polsce. Co się z nimi stało?
Po rozpoczęciu pełnoskalowej wojny na Ukrainie 2022 roku, do Departamentu Spraw Międzynarodowych i Migracji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji wpłynęła prośba o pomoc w zakupieniu odczynników i materiałów, które są niezbędne do wykonywania badan DNA. Z informacji medialnych wynika, że łącznie zakupionych miało zostać około 15 tysięcy pakietów odczynników, których koszt wyniósł 9,7 mln zł.
Według informacji jakie podał portal tvn24.pl, ponad 14,4 tysiąca pakietów odczynników zostało przekazanych jako pomoc Ukrainie. Natomiast reszta, decyzją ówczesnej dyrekcji Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji, została w laboratorium polskiej Policji. Miały to być odczynniki przeznaczone do realizacji aktualnych potrzeb tej formacji. Jak się okazało,część z nich się przeterminowała.
Odczynniki do badan genetycznych są to substancje chemiczne, za pomocą których w laboratoriach można przeprowadzać testy genetyczne i analizy. Za sprawą uzyskanych wyników, można dowiedzieć się do kogo należał pobrany materiał genetyczny.
Odczynniki do badan DNA miały za zadanie jak najszybsze identyfikowanie ofiar – zarówno zabitych żołnierzy wojsk ukraińskich, jak i cywili. „Badania genetyczne stanowią dowód zbrodni wojennych dokonywanych przez rosyjskich najeźdźców - między innymi w Buczy czy Irpieniu” – podkreśla tvn24.pl.
Powstaje więc pytanie, dlaczego ich część została zostawiona w Polsce? Głównym powodem – jak wynika z odpowiedzi CLKP na pytania przesłane przez InfoSecurity24.pl – była realizacja bieżących zleceń. „Dyrekcja CLKP w latach 2022-2023 podjęła decyzję o pozostawieniu odczynników na potrzeby realizacji badań w Wydziale Badań Genetycznych, które przeznaczone były na pomoc Ukrainie” - poinformowała redakcję mł. insp. Iwona Marciniak-Krawczyk, dyrektor Centralnego Laboratorium Kryminalistycznego Policji.
Planem było zapewnienie ciągłości realizacji badań i dalsze prowadzenie kryminalistycznej bazy DNA. „Liczba zamówionych opakowań odczynników przekraczała możliwości ich wykorzystania w badaniach, najprawdopodobniej było to efektem przeszacowania możliwości badawczych Wydziału Badań Genetycznych CLKP” – zaznacza mł. insp. Iwona Marciniak-Krawczyk.
Jest to zatem – jak się wydaje - jedna z przyczyn przeterminowania się odczynników. Jak się okazało, „bieżących spraw” było niewystarczająco dużo, aby wszystkie opakowania odczynników do badań genetycznych zostały wykorzystane.
Z informacji przedstawionych nam przez dyrektor CLKP wynika, że „przeterminowaniu uległo 79 opakowań”. Należy jednak zaznaczyć, że według mł. insp. Iwony Marciniak-Krawczyk, „koszt przeterminowanych odczynników stanowił około 4-5% wartości wszystkich zakupionych odczynników i jest on wielokrotnie niższy niż koszt podany w informacji tvn24, która mówi, że miałby on stanowić 2 miliony”.
„Obecnie odczynniki znajdują się w Wydziale Badań Genetycznych Centralnego Laboratorium Kryminalistycznym Policji” – zaznaczyła mł. insp. Iwona Marciniak-Krawczyk. Dodatkowo podkreśliła, że mimo różnych spekulacji, odczynniki nie trafiły do policyjnych laboratoriów wojewódzkich.
Pojawia się też pytanie, czy używanie przeterminowanych pakietów, będzie miało wpływ na wyniki testów genetycznych i czy maja one wartość procesową. Wykazanie, że wynik pochodzi z nieważnego pakietu odczynników, mogłoby skutkować podważeniem dowodów w sądzie i wymusiłoby to na biegłych ponowne przeprowadzenie badań, co skutecznie wzdłużyłoby rozprawy.
Czytaj też
Jak się okazuje, pomimo stwierdzonego przeterminowania odczynników, nie jest planowane ich zutylizowanie. Jak zapewnia dyrektor CLKP, dopuszczalne jest zastosowanie materiałów po upływie terminu ich ważności. „Użycie przeterminowanych odczynników jest możliwe z zachowaniem odpowiedniego systemu kontroli prowadzonych badań i ich wyników, wyłączając jednak ich użycie w celach związanych z prowadzeniem czynności procesowych” – tłumaczyła mł. insp. Marciniak-Krawczyk.
Takie odczynniki mogą być wykorzystywane, jeżeli przejdą pozytywnie testy, które potwierdzą ich 100 proc. skuteczność i prawidłowości w badaniach genetycznych. Sprawdzanie miało się odbywać na próbkach kontrolnych.
W związku z przeterminowaniem odczynników w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji została przeprowadza kontrola. „Dyrektor CLKP nie posiada wiedzy czy o wynikach przeprowadzonych kontroli zostanie powiadomiona prokuratura. Przesłane sprawozdania z kontroli nie zawierają takich informacji” – podaje dyrektor jednostki.
W całej sprawie, pojawia się jeszcze jedno pytanie. Czy Policja musi utrzymywać jakiś minimalny stan posiadania tego typu odczynników? Z informacji podanych przez dyrektor CLKP, „nie istnieją wewnętrzne regulacje określające minimalny stan magazynowy.” Jest on – jak się dowiadujemy - określany w oparciu o aktualnie realizowane przez CLKP zadania.
