Najwyższa Izba Kontroli opublikowała raport dotyczący organizacji i polityki kadrowej Służby Celno-Skarbowej. Kontrola Izby obejmowała okres od 1 stycznia 2020 roku do 31 marca 2023 roku. „Wprowadzone przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej rozwiązania organizacyjne i kadrowe nie przyczyniły się w istotny sposób do poprawy wykonywania zadań przez Służbę Celno-Skarbową. Nie wdrożono systemu pomiaru efektywności pracy, kluczowego z punktu widzenia zarządzania polityką kadrową. Z opóźnieniem podjęto działania mające na celu zmniejszenie liczby wakatów, gdy braki kadrowe były już wyraźnie odczuwalne” – przekazała w raporcie Najwyższa Izba Kontroli (NIK).

Jak podano, szef KAS zrealizował większość zadań zawartych w Kierunkach działania i rozwoju Krajowej Administracji Skarbowej oraz Programie Modernizacji Krajowej Administracji Skarbowej na lata 2020–2022 w zakresie organizacji i polityki kadrowej, ale nie dysponował kluczowym z punktu widzenia zarządzania polityką kadrową i oceny skuteczności wdrożonych zmian - systemem pomiaru efektywności pracy. Brak wdrożenia tych narzędzi zarządczych na poziomie całej organizacji - zdaniem NIK - w znaczący sposób ograniczył optymalne prognozowanie etatów w Służbie Celno-Skarbowej.

Ujednolicenie siatki płac przyczyniło się co prawda do zredukowania różnic w wysokości uposażenia funkcjonariuszy w poszczególnych izbach administracji skarbowej, nie doprowadziło jednak do zmniejszenia dysproporcji w jednostkach na wschodniej i zachodniej granicy państwa.
Fragment raportu NIK.

NIK zwróciła również uwagę na nieprawidłowości przy awansach kierownictwa KAS. „Nadzwyczajne szybkie tempo awansu wystąpiło w przypadku Szefa KAS, pełniącego tę funkcję w okresie od 12 maja 2022 r. do 18 grudnia 2023 r., który awansował w okresie 16 miesięcy ze stopnia starszego rachmistrza na stopień młodszego inspektora, czyli o osiem stopni służbowych. Standardowy czas dojścia ze stopnia starszego rachmistrza do stopnia młodszego inspektora powinien zająć 16 lat, zgodnie z art. 197 ust. 1 ustawy o KAS, a zatem czas ten skrócono 12-krotnie” – czytamy w raporcie NIK

„W okresie objętym kontrolą sukcesywnie malała liczba funkcjonariuszy, którzy byli zaangażowani w kontrole SENT” - podała Izba. Na koniec I kwartału 2023 r. przedmiotowe zadania realizowało 542 funkcjonariuszy, czyli jedynie 38 proc. minimalnej zaplanowanej obsady na co, w ocenie NIK, wpływ miał brak monitorowania przez Szefa KAS polecenia kierowania w pierwszej kolejności funkcjonariuszy do zadań zarezerwowanych dla nich w ustawie o KAS.

NIK podała, że od 2020 r. kierownictwo Krajowej Administracji Skarbowej otrzymywało sygnalne informacje od kierowników jednostek organizacyjnych KAS o wzmożonym zainteresowaniu funkcjonariuszy Służby Celno-Skarbowej odejściem ze służby, z powodu możliwości przejścia na emeryturę mundurową. Na koniec 2022 r. uprawnienia do zaopatrzenia emerytalnego miało: 62,9 proc. funkcjonariuszy w Izbie Administracji Skarbowej w Szczecinie, 44,4 proc. funkcjonariuszy pełniących służbę w Izbie we Wrocławiu, 37,3 proc. w Izbie w Warszawie. W Izbie Administracji Skarbowej w Rzeszowie staż służby uprawniający do emerytury posiadało około 50 proc. funkcjonariuszy.

Działania Szefa KAS mające na celu ograniczenie liczby wakatów i poziomu fluktuacji funkcjonariuszy SCS zostały, w zdecydowanej większości, podjęte w 2021 r., czyli w roku, w którym poziom odejść osiągnął najwyższy poziom na przestrzeni kontrolowanego okresu - oceniła Izba. „Działania te nie mogły przynieść efektu, gdyż nie miały charakteru działań zapobiegawczych, zaplanowanych w ramach polityki kadrowej dla KAS i realizowanych z wyprzedzeniem w celu niedopuszczenia do wystąpienia sytuacji niepożądanych w tych obszarach” – podano.

W raporcie NIK wskazano również, że „w latach 2020–2022 przeciętne miesięczne uposażenie brutto na jednego pełnozatrudnionego funkcjonariusza Służby Celno-Skarbowej w porównaniu do 2019 r. wzrosło o 1408 zł, to jest o 22 procent”. „Zmniejszeniu uległy różnice w wysokości średniego uposażenia funkcjonariuszy ogółem w poszczególnych izbach administracji skarbowej, w tym w każdej z kategorii stanowisk służbowych. Prowadzone działania nie doprowadziły jednak do zniwelowania różnic w poziomie uposażenia funkcjonariuszy pełniących służbę w oddziałach celnych na zachodniej i wschodniej granicy oraz nie zwiększyły atrakcyjności służby” – czytamy w raporcie.

We wszystkich oddziałach celnych w trzech IAS usytuowanych we wschodniej części Polski średnie miesięczne uposażenie funkcjonariuszy w 2019 r. wynosiło 5879 zł, w 2020 r. wzrosło do kwoty 6246 zł i na zbliżonym poziomie (6343 zł) utrzymało się w 2021 r., natomiast w 2022 r. zwiększyło się do kwoty 6877 zł. W tego samego rodzaju jednostkach KAS w zachodniej części kraju średnie miesięczne uposażenie funkcjonariuszy w 2019 r. wynosiło 6646 zł, w 2020 r. średnia uposażenia zwiększyła się do kwoty 6827 zł, nieznacznie obniżyła się w 2021 r. (do kwoty 6467 zł), a w 2022 r. średnie uposażenie funkcjonariuszy kształtowało się na poziomie 7604 zł.
Fragment raportu NIK.

Służba Celno-Skarbowa to wyodrębniona w ramach Krajowej Administracji Skarbowej jednolita i umundurowana formacja. KAS została utworzona 1 marca 2017 r., gdy w ramach reformy skonsolidowano trzy działające oddzielnie piony: administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej. Jej celem było umożliwienie lepszego wykorzystania zasobów kadrowych, finansowych i organizacyjnych. Funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej realizują zadania głównie w ramach urzędów celno-skarbowych oraz w Ministerstwie Finansów. Posiadają uprawnienia śledcze, analityczne i kontrolne oraz monitorują przepływ wybranych grup towarów. Szefem Służby Celno-Skarbowej, jak i całej Krajowej Administracji Skarbowej, jest sekretarz stanu w Ministerstwie Finansów.