Jeśli chcielibyśmy dziś wskazać na podstawowe zagrożenia dla bezpieczeństwa UE, inne niż te militarne, to od razu pojawiają się dwa wątki: terroryzm i przestępczość zorganizowana. Jeśli do terroryzmu, po zamachach w różnych państwach europejskich, przywiązuje się dość sporą uwagę mediów i społeczeństw, to w przypadku przestępczości zorganizowanej widać pewne dysproporcje w podejściu do stopnia zagrożenia. Może, właśnie dlatego, należy wskazać na najnowszy, zbiorczy raport EUROPOL-u czyli European Union Serious and Organised Crime Threat Assessment (EU SOCTA 2021). Szczególnie, że - jak to nazwali autorzy opracowania - ta "współczesna hydra" zmienia swoje oblicze w Europie, dotykając zwiększonej profesjonalizacji i umiędzynarodowienia, a także coraz obficiej korzystając z najnowszych trendów rozwoju technologii, np. w domenie cyber.

Przestępczość zorganizowana czerpie przy tym z elementów zarządzania dobrze znanych zarówno z organizacji terrorystycznych o płynnej, chmurowej strukturze, ale też silnie połączonych oraz działających strukturalnie korporacji. Stróże prawa muszą tym samym walczyć ze strukturami przestępczymi budowanymi w oparciu o więzy etniczne czy narodowościowe, klasycznymi, strukturalnymi grupami w stylu mafii, gangów starszej generacji, jak również podmiotami o wiele bardziej luźniejszymi, np. obejmującymi mobilne grupy włamywaczy, sprawnie poruszającymi się po całej UE. Przy czym, EUROPOL wskazuje, iż te największe struktury przestępcze, łączące w sobie powyżej 100 osób, generalnie opierają się na więzach rodzinnych czy też oscylują wokół wspólnego katalogu wyznawanych wartości, jak chociażby gangi motocyklowe.

Owocem tego są chociażby wielokrotnie obserwowani swego rodzaju brokerzy informacji, działający na rzecz przestępczości zorganizowanej. Ich rola to de facto łączenie poszczególnych elementów w rozbudowanej sieci przestępców, a także udzielanie wsparcia w kontekście potrzeb prawnych, finansowych, logistycznych, technicznych etc. Jest to tak intratne, gdyż wspomniana "hydra" może karmić się na produkcji i handlu narkotyków, oszustwach, handlu żywym towarem czy też szmuglowaniu zróżnicowanej kontrabandy i ludzi do UE. Przy czym, zauważa się, że takie czerpanie z doświadczeń i umiejętności specjalistów stwarza okazję do efektywnej reakcji ze strony służb policyjnych, albowiem tzw. cele wysokiego znaczenia HVT są w stanie być namierzane, a ich przechwycenie pozwala paraliżować skutecznie działania większych grup i struktur przestępczych. Tym samym, widać np. potrzebę działań analogicznych do zwalczania terroryzmu i struktur takich jak Al-Kaida czy Da`ish, gdzie kluczowe są chociażby zatrzymania w obrębie zaplecza odpowiedzialnego za przepływy finansowe.

Można uznać, że jedną z najważniejszych konkluzji SOCTA 2021 jest zauważanie zależności pomiędzy walką ze zjawiskiem korupcji a efektywnością walki z przestępczością zorganizowaną w danym państwie lub regionie. Jakiekolwiek podejście tzw. silosowe, obejmujące koncentrację tylko i wyłącznie na np. narkobiznesie, bez zwalczania korupcji, prowadzi do późniejszej refleksji o małej efektywności tego pierwszego działania. Szczególnie, że korupcja jest stałym narzędziem dla zorganizowanej przestępczości w całej Europie, albowiem bez niej trudno jest odnosić się do możliwości pokonywania z kontrabandą wielu granic, licznych punktów kontroli (porty, lotniska etc.).

Co więcej, trudno sobie wyobrazić bez odpowiedniego poziomu korupcji szans na znaczny rozwój struktur przestępczych, szczególnie, gdy są one zainteresowane zróżnicowaniem swojej aktywności poprzez wchodzenie w interesy legalne. Stąd też, jak wskazano w SOCTA, na swoistym celowniku korupcyjnym są oczywiście osoby pracujące w administracji, decydenci polityczni, stróże prawa oraz różnych inspekcji i służb, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, ale też osoby pracujące w prywatnym sektorze, które mogą być w jakimś stopniu użyteczne dla przestępców. Szczególnie, że szacuje się, iż ponad 80 proc. struktur zorganizowanej przestępczości w UE stara się do swoich działań wykorzystywać jakieś formy legalnych biznesów. Mówiąc wprost, korupcja to nie tylko narzędzie w walce z rządami prawa, to również uderzenie w bezpieczeństwo państw czy rozwoju gospodarczego.

Ponownie, w odniesieniu do wcześniejszych raportów tego rodzaju, można przeczytać o wzroście przemocy będącej pochodną aktywności narkobiznesu w państwach UE. Jednakże, zauważa się, iż rosnąca grupa przestępców sięga po przemoc w sposób bardziej ofensywny niż to miało miejsce wcześniej. W dodatku, istnieje kluczowa zależność pomiędzy dostępnością dla przestępców broni palnej i materiałów wybuchowych a kwestią popełniania najcięższych przestępstw. Mówiąc wprost, jeśli na nielegalnym rynku rośnie ilość oferowanej broni to grupy przestępcze po nią sięgają i to nie jedynie dla obrony własnego status quo, ale też do walki z konkurencją. Niestety również w przypadku stosowania przemocy przez przestępców zauważalna jest profesjonalizacja. Dobitnym przykładem jest informacja o śledztwie niderlandzkich funkcjonariuszy, którzy trafili na w pełni przygotowaną salę tortur, zaś postępowanie wykazało, że grupa trudniąca się porwaniami zachowywała się przy tym wysoce profesjonalnie, jeśli chodzi o podział zadań (np. niezależna grupa obserwacyjna) czy też logistyki (pojazdy, wyposażenie, kamuflaż).

Przywołuje się przy tym przykład zatrzymań jakie miały miejsce w 2018 r., przede wszystkim we Włoszech, gdzie Guardia di Finanza uderzyła w grupę skoncentrowaną na praniu pieniędzy oraz nielegalnym obrocie złota. Jej członkowie to generalnie obraz umiędzynarodowienia tego rodzaju profesjonalnej aktywności przestępczej. Zaangażowani w proceder mieli być obywatele Chin, Włoch, Rumunii i Turcji. Przy czym, należy traktować, że to swoisty wierzchołek przestępczej góry lodowej, która rozpoczyna się de facto od częstokroć małych grup podejmujących się najbardziej widocznej formy przestępczości i idzie w kierunku wielkich struktur. Te ostatnie muszą dysponować odpowiednim zapleczem w zakresie prania pieniędzy i właśnie na ten popyt odpowiadają wyspecjalizowane wręcz kombinaty, potrafiące poruszać się w sektorze finansowym, handlowym, biznesowym i przede wszystkim mające odpowiednie rozeznanie co do słabości systemów prawnych i skarbowych na całym świecie.

Większa profesjonalizacja oraz sięganie po alternatywy dla klasycznego rynku usług bankowych to efekt zwiększonej presji państw na kontrolę banków w UE właśnie pod kątem prania pieniędzy. Dlatego też, wielki niepokój stróżów prawa budzi chociażby rozwój kryptowalut, mogących dostarczyć możliwości ukrywania zysków z przestępczości, szczególnie tej wysoce zorganizowanej i przynoszącej największe zyski. W omawianym raporcie zaznacza się, że największą presję na odpowiednie "usługi" w zakresie prania pieniędzy przejawiają grupy zaangażowane w przestępczość narkotykową.

Olbrzymie pieniądze, generowane przez przestępczość zorganizowaną, przyciągają również ofertę ze strony najnowszych technologii. Najbardziej widoczne jest to w zakresie rozbudowy zdolności do prowadzenia komunikacji szyfrowanej, ale też innych elementów utrudniających działania ze strony służb policyjnych. Aczkolwiek, gdy przestępcy się zbroją w technologię, to należy podkreślić, że dla stróżów prawa ważnym sygnałem jest jednak zdolność do penetracji stosowanych przez nich zabezpieczeń. W samej Europie pojawiło się w ostatnich czasach kilka przykładów przejęcia baz danych oraz złamania technologii szyfrowania, które miały gwarantować przestępcom bezkarność i zwiększać ich możliwości działania. Jednakowoż, wyścig technologiczny z udziałem przestępczości zorganizowanej trwa w najlepsze, równomiernie do dynamiki wprowadzania nowinek technologicznych na rynek cywilny w Europie i  na świecie.

W SOCTA 2021 wskazano, że na płaszczyźnie unijnej istnieje mało dowodów na systematyczną współpracę przestępczości zorganizowanej z organizacjami terrorystycznymi. Przede wszystkim dla tych pierwszych związki z terrorystami, nawet delikatne, mogą prowadzić do wzrostu zainteresowania ze strony służb specjalnych, a nie tylko struktur policyjnych. Stąd też, jak już takie powiązania są zauważalne, to mają one charakter sprowadzający się do poszczególnych transakcji. Szczególnie, że zarówno przestępcy jak i terroryści poszukują podobnych zasobów w postaci broni, dokumentów legalizacyjnych etc. W niektórych państwach muszą również rywalizować lub kooperować jeśli chodzi o wykorzystanie tych samych grup osób, które można zrekrutować.