Zgodnie zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 9 października 2020 r., Komitet do spraw Bezpieczeństwa Narodowego i spraw Obronnych jest organem pomocniczym Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. Do jego zadań należy "zapewnienie koordynacji przygotowań, działań oraz sprawnego podejmowania decyzji w sprawach bezpieczeństwa i obrony państwa oraz rekomendowanie Radzie Ministrów lub Prezesowi Rady Ministrów propozycji w tym zakresie". Jego pracami kieruje przewodniczący – Wiceprezes Rady Ministrów wskazany przez Prezesa Rady Ministrów, a w skład wchodzą: Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw wewnętrznych, Minister Sprawiedliwości, minister właściwy do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, jeżeli został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów oraz minister właściwy do spraw zagranicznych.

Do zadań Komitetu (§ 2 zarządzenia) należy zapewnienie koordynacji przygotowań, działań oraz sprawnego podejmowania decyzji w sprawach bezpieczeństwa i obrony państwa oraz rekomendowanie Radzie Ministrów lub Prezesowi Rady Ministrów propozycji w tym zakresie, w szczególności:  

- dokonywanie analiz w zakresie dotyczącym spraw wewnętrznych, porządku publicznego, obronności oraz wymiaru sprawiedliwości, w tym dotyczących praworządności podejmowanych decyzji;
- zapewnienie koordynacji wykonywania przez Radę Ministrów i inne organy administracji rządowej zadań w zakresie bezpieczeństwa i obrony państwa; rozpatrywanie projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych o istotnym wpływie na zagadnienia bezpieczeństwa i obrony państwa;
- zapewnienie koordynacji działań organów administracji rządowej mających na celu przygotowanie projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych dotyczących bezpieczeństwa i obrony państwa, a także rozpatrywanie rozbieżności powstałych w toku uzgadniania projektów tych dokumentów oraz przygotowywanie projektów rozstrzygnięć tych rozbieżności;
- zlecanie Rządowemu Centrum Legislacji sporządzania stanowisk prawno-legislacyjnych dotyczących projektów aktów prawnych w zakresie bezpieczeństwa i obrony państwa;
- analizowanie rządowej polityki bezpieczeństwa i obrony państwa, w tym inicjatyw wymagających współpracy międzyresortowej, oraz wypracowywanie rozwiązań w zakresie spójności tej polityki i przedstawianie ich Radzie Ministrów;
- wypracowywanie projektów rozwiązań organizacyjno-funkcjonalnych dotyczących bezpieczeństwa i obrony państwa;
- przygotowywanie propozycji działań na rzecz bezpieczeństwa na poziomie strategicznym, w tym w zakresie: rozwoju zdolności operacyjnych służb mundurowych, pozyskiwania uzbrojenia i innych produktów, rozwoju przemysłu obronnego, działalności badawczo-rozwojowej na potrzeby bezpieczeństwa i obronności, mobilizacji zasobów oraz rezerw strategicznych na potrzeby bezpieczeństwa i obronności;
- analizowanie i wypracowywanie propozycji udoskonalania systemu zarządzania bezpieczeństwem.

Pytanie jakie zadaje sobie wiele osób dotyczy tego, czy w ramach "koordynacji" komitet posiada kompetencje do podejmowania decyzji. Wątpliwości w tej sprawie rozwiewa podsekretarz stanu w KPRM, Jarosław Wenderlich. Jak czytamy w odpowiedzi na zapytanie posła Koalicji Obywatelskiej Aleksandra Miszalskiego, skierowane do wicepremiera Jarosława Kaczyńskiego, "w kwestii wydawania wiążących decyzji dotyczących Wojska Polskiego, służb wewnętrznych, wymiaru sprawiedliwości czy spraw zagranicznych, należy podkreślić, że określone w zarządzeniu zadania Komitetu nie obejmują wydawania decyzji". Wenderlich podkreśla też, że "przepisy zarządzenia nie naruszają (…) ustawowych kompetencji właściwych organów w wyżej wymienionych sprawach". Formalnie – co jak przypomina sekretarz Komitetu wynika z zarządzenia – "przepisy (...) nie przyznają także Przewodniczącemu Komitetu kompetencji w zakresie zarządzania Wojskiem Polskim, ani kompetencji w zakresie reprezentowania Państwa na arenie międzynarodowej". Co więcej, przewodniczący Komitetu nie posiada też "kompetencji nadzorczych" wobec ministrów wchodzących w jego skład. Mowa tutaj jednak o przewodniczącym rządowego Komitetu. Otwarte pozostaje więc pytanie jak ta sprawa wygląda w przypadku, kiedy przewodniczący jest jednocześnie wicepremierem, a więc de facto zastępcą przełożonego wszystkich członków rządu. 

Poseł Koalicji Obywatelskiej pytał też, w jakich relacjach znajdować się będzie ustawowo umocowane Kolegium ds. Służb Specjalnych względem Komitetu Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Narodowego i spraw Obronnych umocowanego w zarządzeniu prezesa Rady Ministrów. W odpowiedzi udzielonej przez ministra Wenderlicha możemy przeczytać, że przepisy "nie określają wzajemnych relacji pomiędzy Komitetem a Kolegium do Spraw Służb Specjalnych", a jak wynika z obowiązujących regulacji "w skład Kolegium wchodzą: przewodniczący – Prezes Rady Ministrów, sekretarz Kolegium (powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów), minister właściwy do spraw wewnętrznych, minister właściwy do spraw zagranicznych, Minister Obrony Narodowej, minister właściwy do spraw finansów publicznych, Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, minister – członek Rady Ministrów właściwy do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, jeżeli został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów. Dodatkowo w posiedzeniach Kolegium uczestniczą: Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szef Agencji Wywiadu, Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Szef Służby Wywiadu Wojskowego, Przewodniczący Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych. Ponadto, Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej przyznano uprawnienie do delegowania swojego przedstawiciela do udziału w posiedzeniach Kolegium, spełniającego wymagania określone w przepisach o ochronie informacji niejawnych w zakresie dostępu do informacji niejawnych o klauzuli tajności <<ściśle tajne>>". Oznacza to, że przewodniczący Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Narodowego i spraw Obronnych nie uczestniczy w posiedzeniach Kolegium ds. Służb Specjalnych. Wydaje się, że katalog wskazany przez ministra Wenderlicha wyklucza też uczestnictwo w posiedzeniach tego gremium Jarosława Kaczyńskiego w roli wiceprezesa Rady Ministrów.

Spotkania co tydzień, rekomendacje niebawem

Czym więc zajmuje się Komitet kierowany przez wicepremiera Kaczyńskiego. Jak mówił sam Jarosław Kaczyński "komitet do spraw bezpieczeństwa jest instytucją koordynacyjną i zajmuje się problemami związanymi przede wszystkim z obroną narodową, zarówno w jej wymiarze zewnętrznym jak i wewnętrznym i zajmuje się - jeśli chodzi o przyszłość - przygotowywaniem zarówno rozwiązań prawnych jak i praktycznych odnoszących się do tych dziedzin". Jak podkreślał z sejmowej mównicy, w tej kwestii jest "dużo do zrobienia po bardzo wielu latach zaniedbań". Z informacji jakie przekazał sekretarz Komitetu, Zbigniew Hoffmann, wynika, że Komitet spotyka się co tydzień, a jego spotkania są klauzulowane.

Powołane w październiku gremium obecnie zajmuje się wypracowaniem rekomendacji dotyczących bezpieczeństwa dla rządu. "W relatywnie niedługim czasie państwo dowiecie się i zobaczycie, jakie to są rekomendacje" – mówił w grudniu w Sejmie sekretarz Komitetu. Jak donosi "Rzeczpospolita" rekomendacje te przedstawione mają zostać jeszcze w styczniu. Czego będą dotyczyły? Podczas grudniowego posiedzenia sejmowej Komisji Administracji i Spraw Wewnętrznych, jako przykłady spraw "nad którymi warto się pochylić" sekretarz Komitetu wskazał ustawę o powszechnym obowiązku obrony pochodzącą z 1967 roku i ustawę o zarządzaniu kryzysowym. Jak mówił, warto się nad nimi zastanowić "szczególnie w kontekście pandemicznym o którym mówimy". Wydaje się jednak, że to nie jedyne kwestie, nad którymi pochylają się członkowie Komitetu. Z informacji jakie podaje "Rzeczpospolita" wynika, że wydane przez Komitet rekomendacje będą dotyczyły poprawy zarządzania pandemią w kraju. Mają również zawierać propozycje usprawnienia szczepień na Covid-19. 

Komitet kierowany przez wicepremiera Kaczyńskiego zajmie się też najprawdopodobniej, w myśl zarządzenia powołującego gremium (do zadań Komitetu należy w szczególności m.in. "rozpatrywanie projektów aktów prawnych oraz innych dokumentów rządowych o istotnym wpływie na zagadnienia bezpieczeństwa i obrony państwa"), ustawą o Agencji Uzbrojenia. "Chciałbym, aby ustawa o Agencji Uzbrojenia znalazła się w pakiecie legislacyjnym uzgadnianym na forum Komitetu Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Narodowego i spraw Obronnych, którym kieruje premier Jarosław Kaczyński. Mogę powiedzieć, że jesteśmy na finiszu tych prac" – mówił w rozmowie z PAP szef resortu obrony narodowej Mariusz Błaszczak.

To zapewne nie jedyne projekty ustaw, jakie staną lub stały się przedmiotem prac Komitetu, jednak biorąc pod uwagę otwarty katalog przepisów, którymi gremium może się zajmować – mają one mieć istotny wpływ na zagadnienia bezpieczeństwa i obrony państwa – trudno jednoznacznie stwierdzić, które ustawy i dokumenty za takie zostaną lub zostały uznane. Efekty prac Komitetu można probować oceniać m.in. przez pryzmat wydanych rządowi rekomendacji, jednak trudno dziś wyrokować, czy zostaną one w całości udostępnione opinii publicznej. Wydaje się też, że do pewnego deficytu informacyjnego dotyczącego prac Komitetu Rady Ministrów do spraw Bezpieczeństwa Narodowego i spraw Obronnych musimy się przyzwyczaić, podobnie jak ma to miejsce w przypadku innych gremiów obradujących w sposób niejawny. Jedno jest jednak pewne, Komitet – mimo braku formalnej możliwości podejmowania decyzji – ze względu na osobę Jarosława Kaczyńskiego, posiada niezbędne narzędzia by w architekturze bezpieczeństwa państwa być jednym z kluczowych graczy.

DM