O randze wydarzenia świadczy fakt, że uczestniczyli w nim minister spraw wewnętrznych Finlandii Mari Rantanen, dowódca Straży Granicznej Finlandii wiceadmirał Markku Hassinen a przede wszystkim żona prezydenta Finlandii Suzanne Innes-Stubb, która została matką chrzestną jednostki.

Budowa dwóch pełnomorskich jednostek patrolowych (Offshore Patrol Vessels - OPV) dla fińskiej Straży Granicznej jest realizowana w ramach programu Vartiolaiva 2025 (Strażnik 2025), który rozpoczął się w 2020 r. Jego celem jest zastąpienie obecnie eksploatowanych przez Rajavartiolaitos patrolowców. W pierwszej kolejności chodzi o jednostki Tursas i Uisko, które weszły do eksploatacji w latach 1986-87 i niedługo zakończą służbę, a w dalszej perspektywie również większego i nowocześniejszego patrolowca Turva, na którym banderę podniesiono 9 maja 2014 r.

Na początku obecnej dekady fińska Straż Graniczna doszła do wniosku, że modernizacja starzejącej się floty patrolowców już nie wystarczy i muszą zostać one zastąpione przed dwie duże jednostki wielofunkcyjne oparte na projekcie patrolowcu Turva. Dzięki nowym OPV zdolności Rajavartiolaitos mają się zwiększyć do poziomu wynikającego z wyzwań stojących przed tą formacją, jak i środowiska operacyjnego, w którym przyszło jej działać.

Ze względu na wzrost ryzyka wystąpienia różnorakich sytuacji kryzysowych, fińska Straż Graniczna musi być teraz lepiej przygotowana do monitorowania granic i zabezpieczenia integralności terytorialnej Finlandii. A także zdolna do reagowania w przypadku wystąpienia katastrof morskich u jej wybrzeża, na które składa się 4600 km nieregularnej linii brzegowej usianej tysiącami wysp i wysepek.

Archipelagi i wybrzeża Finlandii są wyjątkowe pod względem walorów przyrodniczych. Gdyby jednak w wyniku katastrofy do morza zostałyby uwolnione duże ilość ropy naftowej lub chemikaliów, szkody mogłyby być nieodwracalne. Dlatego zdolność do szybkiego reagowania w takich sytuacjach ma kluczowe znaczenie w celu zapobieżenia zanieczyszczeniu plaż. W związku z czym nowe jednostki pływające Rajavartiolaitos będą wyposażone w najnowocześniejsze systemy służące do walki z wyciekami ropy naftowej i chemikaliów, jak również usuwania ich z powierzchni morza.

„Nowe wielozadaniowe pełnomorskie jednostki patrolowe są potrzebne w fińskim środowisku bezpieczeństwa, które uległo fundamentalnej zmianie. W znaczący sposób wzmocnią one bezpieczeństwo morskie Finlandii. Finowie mogą nadal ufać w gotowość i zdolności fińskiej Straży Granicznej także w przyszłości” – stwierdził podczas uroczystości dowódca Rajavartiolaitos wiceadmirał Markku Hassinen.

Budowa jednostek

Program Vartiolaiva 2025 wszedł w fazę realizacji wiosną 2021 r., kiedy Rajavartiolaitos przeprowadziła przetarg, który wygrała fińska stocznia Meyer Turku Oy z Turku. W czerwcu 2022 r. podpisała ona umowę na dostawę dwóch wielozadaniowych patrolowców typu Turva o wartości 448 mln euro. Część tej kwoty została pokryta z Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej Unii Europejskiej. Według zapisów tego kontraktu nowe jednostki dla fińskiej Straży Granicznej mają zostać przekazane do końca 2025 i 2026 r.

Meyer Turku Oy należąca do niemieckiej grupy kapitałowej Meyer Werft jest podmiotem odpowiadającym za opracowanie projektu tych jednostek oraz realizację ich budowy na wszystkich etapach. Nie prowadzi jej jednak własnymi siłami, tylko korzysta z pomocy podwykonawców, w tym również z Polski.

W tym celu fińska stocznia podpisała w grudniu 2022 r. z polskim przedsiębiorstwem Baltic Operator Sp. z o.o. kontrakt na budowę częściowo wyposażonych kadłubów dwóch patrolowców, które zostaną ukończone i wyposażone w Finlandii. Powstają one w oparciu o infrastrukturę znajdującą się na wyspie Ostrów, a należącą do Stoczni Gdańskiej Sp. z o.o., która nie prowadzi obecnie działalności produkcyjnej. Oprócz Baltic Operator w projekt zaangażowana jest także fińska stocznia Uudenkaupungin Työvene Oy z Uusikaupunki, która odpowiada za powstanie nadbudówek oraz wyposażenie obu jednostek.

Budowa pod numerem stoczniowym NB-1406 patrolowca Karhu rozpoczęła się w Gdańsku 12 grudnia 2023 r., natomiast jego stępka została położona 12 marca 2024 roku. Na 10 lutego br. zaplanowane było wodowanie jednostki. Tego dnia znalazła się na ona wodzie, ale w zupełnie inny sposób niż zakładali to polscy stoczniowcy.

Do tego zdarzenia doszło na Martwej Wiśle w Gdańsku na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej. Podczas transportu na miejsce wodowania znajdujący się na pokładzie pontonu Carrier 8 kadłub fińskiego patrolowca zsunął się w niekontrolowany sposób do wody. Sam patrolowiec utrzymał się na powierzchni, natomiast częściowo zatonął ponton należący do szwedzkiej firmy Marine Group. Na szczęście obyło się bez ofiar i większych szkód materialnych.

Zdarzenie to na pewno spowodowało opóźnienia w harmonogramie budowy fińskiej jednostki. Następnego dnia po wodowaniu miała ona opuścić Gdańsk i zostać przeholowana do Finlandii. Przez ten wypadek musiała ona pozostać w Polsce, aby przejść przegląd techniczny w doku, który trwał od 13 lutego do 15 marca 2025 r. Ostatecznie kadłub fińskiego patrolowca opuścił Polskę 20 marca br. na holu estońskich holowników Vega i Mars.

Aktualnie w Gdańsku trwa budowa kadłuba drugiego patrolowca tego typu przeznaczonego dla Straży Granicznej Finlandii. Cięcie pierwszych blach pod budowę jednostki, powstającej pod numerem stoczniowym NB-1407, nastąpiło 3 grudnia 2024 r. Aktualnie prace nad nią są znacznie zaawansowane, w związku z czym jeszcze w tym roku należy się spodziewać wodowania również i tego kadłuba.