"W czasie przeprowadzonego śledztwa jak i innych postępowań ujawniły się systemowe przeszkody utrudniające zebranie materiału dowodowego na terenie aresztu śledczego Służba Więzienna od kilkudziesięciu lat nie ma wyodrębnionej organizacyjnie komórki służącej zwalczaniu i wykrywaniu z wyprzedzeniem przestępstw oraz ściganiu ich sprawców w odniesieniu do osób osadzonych w jednostkach penitencjarnych oraz wobec funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej" – czytamy w komunikacie Prokuratury Krajowej. Jak dodano, "to istotna luka prawna, która ujawniła się w innych śledztwach i z tego też powodu już wcześniej na etapie innego postępowania Prokuratura zwróciła się do Ministerstwa Sprawiedliwości o rozważenie zainicjowania prac legislacyjnych w celu powierzenia Służbie Więziennej wspomnianych zadań i powołania w ramach Służby Więziennej wyspecjalizowanej jednostki z uprawnieniami i pozycją na wzór Biura Spraw Wewnętrznych Policji, celem wykrywania z wyprzedzeniem przestępstw popełnianych w związku ze służbą przez funkcjonariuszy i zapobieganiu takim patologiom w przyszłości". Czy w SW powstanie Biuro Spraw Wewnętrznych podobne do tego, które dziś funkcjonuje w policji?

W innych formacjach mundurowych – np. policji, straży granicznej, czy Krajowej Administracji Skarbowej – ustawowe zadanie zwalczania przestępstw popełnianych przez funkcjonariuszy tych formacji realizuje wewnętrzna, wyodrębniona, wyspecjalizowana jednostka z odpowiednimi uprawnieniami, która została wyposażona w instrumenty operacyjne i procesowe, a także doskonale zna warunki wewnętrzne służby, co ułatwia realizację tych zadań. Mimo współdziałania ze strony Centralnego Zarządu Służby Więziennej zwłaszcza w zakresie przekazywanych informacji organizacyjnych, nie jest możliwa bezpośrednia współpraca śledcza z SW m.in. związana z zabezpieczeniem dowodów dla potrzeb postępowania karnego. Brak ku temu podstaw prawnych nie tylko w obowiązującej ustawie, ale także w ustawie o Służbie Więziennej z 1996 r.

Więziennicy zatrzymani

Jak poinformowano 7 maja,  funkcjonariusze CBA zatrzymali 6 osób, którym prokurator przedstawił zarzuty korupcyjne. Wśród podejrzanych jest dyrektor Zakładu Karnego w Nowogardzie Luiza W., której zarzucono przekroczenie uprawnień w celu osiągnięcia korzyści majątkowej oraz przyjęcia takiej korzyści. Jej zastępca Robert B. usłyszał 12 zarzutów o podobnej kwalifikacji prawnej. Mężczyzna miał również przekazywać nieuprawnionym osobom niejawne informacje służbowe. "Kolejne cztery osoby usłyszały zarzuty m.in. wręczenia korzyści majątkowych funkcjonariuszom publicznym" – podała w piątek Prokuratura Krajowa. 

Prokurator skierował do Sądu wnioski o zastosowanie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec pięciorga podejrzanych, w tym członków dyrekcji zakładu karnego. Posiedzenia rozpoczęły się w piątek i po południu rozstrzygnięcie sądu nie było jeszcze znane.

Wobec jednej osoby zastosowano poręczenie majątkowe w kwocie 20 tys. zł połączonego z zakazem kontaktowania sią ze współpodejrzanymi. "Śledztwo ma charakter rozwojowy, prokuratorzy nie wykluczają dalszych zatrzymań" – przekazała PK. 

Jak jest?

Biuro Spraw Wewnętrznych Policji, to swoistego rodzaju "policja w policji". Jej zdaniem jest – jak czytamy na oficjalnej stronie formacji – realizacja zadań "w zakresie rozpoznawania, zapobiegania i zwalczania przestępczości popełnianej przez policjantów i pracowników Policji oraz przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu popełnianych na szkodę Policji, określonych w art. 296-306 Kodeksu karnego, wykrywania i ścigania sprawców tych przestępstw".

Warto przypomnieć, że co do zasady, w strukturach Centralnego Zarządu SW funkcjonuje Biuro Spraw Wewnętrznych, jednak jego zadania nie do końca pokrywają się z tymi jakie postawiono przed BSW w policji. Biuro Spraw Wewnętrznych w CZSW odpowiedzialne jest za prowadzenie działań profilaktycznych w zakresie niedopuszczalnych zachowań funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, a także ujawnianiem takich przypadków, podnoszenie świadomości wśród funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej w zakresie zagrożeń związanych z korupcją oraz przedstawianie propozycji mechanizmów przeciwdziałania korupcji w formacji, planowanie i przeprowadzania kontroli zewnętrznych jednostek organizacyjnych, "koordynację zadań w zakresie załatwiania skarg, próśb, petycji i wniosków w sprawach funkcjonariuszy, interesantów oraz osób pozbawionych wolności, a także sprawowanie w tym zakresie nadzoru nad jednostkami organizacyjnymi Służby Więziennej" oraz analizowanie i przechowywanie oświadczeń o stanie majątkowym funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Do zakresu działania Biura Spraw Wewnętrznych należy, w szczególności:
1) podejmowanie i koordynowanie współpracy z organami prowadzącymi postępowania przygotowawcze w zakresie ujawniania nieprawidłowości w Służbie Więziennej;
2) prowadzenie działań profilaktycznych dotyczących występowania w Służbie Więziennej przypadków i zdarzeń ujemnie wpływających na realizację zadań służbowych, a także w zakresie nieprawidłowości związanych z przekraczaniem uprawnień, nadużywaniem zajmowanego stanowiska, niedopełnianiem obowiązków służbowych, popełnianiem wykroczeń i przestępstw przez funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, z uwzględnieniem przeprowadzonych postępowań wyjaśniających i dyscyplinarnych w tym zakresie;
3) pozyskiwanie informacji uzyskanych w ramach prowadzonych czynności profilaktycznych od funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, w tym dokonywanie analiz sprawozdawczości otrzymywanej w przedmiotowym zakresie od kierowników jednostek organizacyjnych Służby Więziennej lub komórek organizacyjnych Centralnego Zarządu;
4) gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji o ujawnionych nieprawidłowościach oraz zagrożeniach w funkcjonowaniu Służby Więziennej, z wykorzystaniem wszelkich baz danych i informacji będących w posiadaniu Służby Więziennej oraz funkcjonariuszy i pracowników, a także opracowywanie w razie potrzeby materiałów sprawozdawczych, porównawczych, prognoz i analiz w tym zakresie dla Dyrektora Generalnego;
5) analizowanie i dokonywanie wstępnej weryfikacji pozyskiwanych informacji na temat występowania nieprawidłowości w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej oraz kierowanie poszczególnych spraw do rozpatrzenia przez merytoryczne komórki organizacyjne;
6) monitorowanie sposobu wdrażania, zatwierdzonych przez Dyrektora Generalnego, wniosków zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa wewnętrznego w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej;
7) organizowanie szkoleń z zakresu działalności Biura dla funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, uświadamiania o występujących potencjalnych zagrożeniach oraz ewentualnych konsekwencjach karnych, służbowych i dyscyplinarnych oraz prowadzenie innych działań profilaktycznych w tym zakresie;
8) opracowywanie okresowych planów kontroli jednostek organizacyjnych prowadzonych przez Centralny Zarząd, a także przeprowadzanie kontroli działalności jednostek organizacyjnych w zakresie zleconym przez Dyrektora Generalnego;
9) przedkładanie sporządzonych projektów wystąpień pokontrolnych i sprawozdań z przeprowadzonych kontroli oraz wystąpień pokontrolnych Dyrektorowi Generalnemu, a także prowadzenie ewidencji kontroli zewnętrznych i przechowywanie dokumentacji z tych kontroli;
10) bieżące informowanie Dyrektora Generalnego i jego zastępców o stwierdzonych w trakcie kontroli istotnych nieprawidłowościach i naruszaniu przepisów prawa;
11) prowadzenie dokumentacji i sprawozdawczości związanej z problematyką skarg, próśb, petycji i wniosków w sprawach funkcjonariuszy, interesantów oraz osób pozbawionych wolności;
12) załatwianie skarg, próśb i wniosków w sprawach osób pozbawionych wolności;
13) prowadzenie dokumentacji i sprawozdawczości związanej z problematyką, o której mowa w pkt 12;
14) sprawowanie nadzoru nad działalnością jednostek organizacyjnych w zakresie, o którym mowa w pkt 12;
15) przyjmowanie, analizowanie i przechowywanie oświadczeń o stanie majątkowym funkcjonariuszy Centralnego Zarządu oraz funkcjonariuszy, zajmujących wyższe stanowiska kierownicze w Służbie Więziennej, których przełożonym jest Dyrektor Generalny;
16) sporządzanie projektów aktów prawnych w zakresie właściwości Biura;
17) prowadzenie ewidencji zdarzeń nadzwyczajnych, gromadzenie, przetwarzanie i analiza informacji w tym zakresie oraz przekazywanie sprawozdań z czynności wyjaśniających właściwym merytorycznie komórkom organizacyjnym w celu zaopiniowania i podjęcia stosownych działań zapobiegawczych.

O tym, czy w SW powołane zostanie do życia Biuro Spraw Wewnętrznych (na wzór tego funkcjonującego dziś w policji) zadecyduje zapewne kierownictwo resortu sprawiedliwości. Dziś jest wprawdzie za wcześnie by tę sprawę przesądzać, wydaje się jednak, że już sam fakt wystosowania takiego wniosku do ministerstwa przez Prokuraturę Krajową, daje spore szansę na potencjalną zmianę. Tym bardziej, jeśli stosuje się argument mówiący o tym, że obecny stan "to istotna luka prawna". 

DM/PAP