Raport Europolu jest jedną z najbardziej kompleksowych analiz wpływu dronów, robotów mobilnych i autonomicznych pojazdów na bezpieczeństwo publiczne w Europie. Europol wskazuje, że systemy bezzałogowe zmieniają zarówno taktyki operacyjne policji, jak i charakter przestępczości, strukturę zagrożeń oraz sposób organizacji pracy funkcjonariuszy. Jak czytamy, systemy bezzałogowe funkcjonują dziś w czterech kluczowych domenach: na ziemi, w powietrzu, pod wodą oraz w środowisku cyfrowym, tworząc nowy, wielowymiarowy kontekst działań operacyjnych.

Europol podkreśla, że organy ścigania przez dziesięciolecia działały w przestrzeni dwuwymiarowej - drogach, ulicach i budynkach - podczas gdy obecnie muszą mierzyć się z dynamiczną „trzecią warstwą” przestrzeni, obejmującą niskie pułapy powietrzne (low-altitude airspace), domenę podwodną oraz środowisko „phygital”, w którym działania fizyczne przenikają się z cyfrowymi. Wyróżnia on cztery główne obszary, w których drony i roboty już dziś wpływają na pracę służb.

1. Operacje obserwacji i nadzoru. Bezzałogowce przejęły znaczną część zadań, które dotąd wymagały użycia śmigłowców, jednocześnie pozwalając na prowadzenie działań w sposób dyskretny i efektywny kosztowo.
2. Kryminalistyka. Drony umożliwiają precyzyjną dokumentację miejsc zdarzeń, rekonstrukcję trajektorii oraz mapowanie terenów katastrof naturalnych. Standard wykorzystywania dronów w dochodzeniach podkreślają liczne agencje bezpieczeństwa; przemysłowy przegląd tych praktyk przedstawia m.in. firma Axon w materiale „How modern drones are revolutionising public safety while protecting privacy", opisując coraz powszechniejsze zastosowania dronów w śledztwach.
3. Roboty EOD oraz UGV (Unmanned Ground Vehicles). Zwiększają one bezpieczeństwo funkcjonariuszy poprzez możliwość neutralizacji materiałów wybuchowych bez bezpośredniego narażenia życia.
4. Systemy bezzałogowe wspierają działania ratownicze i poszukiwawcze. Chociaż media nie mają jednego kanonicznego materiału o tytule wcześniej podawanym w tekście, liczne raporty i analizy branżowe wskazują, że drony termowizyjne znacząco skracają czas operacji poszukiwawczych; przykłady takich wdrożeń są szeroko dokumentowane w praktyce służb ratowniczych w Europie i USA.

Jednocześnie Europol podkreśla narastającą złożoność środowiska zagrożeń. W Europie stale rośnie liczba incydentów związanych z dronami w pobliżu infrastruktury krytycznej, lotnisk, obiektów energetycznych oraz granic. Bezzałogowce wykorzystywane są do przemytu, rekonesansu, nadzorowania patroli policji, transportu niedozwolonych przedmiotów, a w ostatnich latach także do zakłócania systemów bezpieczeństwa oraz wspierania cyberataków. Raport zaznacza, że rozwój bezzałogowców napędzany jest zarówno przez rynek cywilny, jak i technologie pochodzące z konfliktów zbrojnych. Techniki obserwowane na wojnie w Ukrainie - takie jak sterowanie światłowodowe, zaawansowane systemy antyzakłóceniowe, autonomiczne planowanie tras, roje dronów czy miniaturyzacja ładunków - coraz częściej pojawiają się na rynkach czarnych i mogą zostać zaadaptowane przez grupy przestępcze działające w państwach członkowskich UE.

Europol zwraca także uwagę na deficyt kompetencji. Brakuje wyspecjalizowanych kadr zdolnych do operowania systemami bezzałogowymi, ich nadzorowania i zwalczania. Podkreśla to konieczność stworzenia europejskich standardów szkoleniowych, certyfikacji operatorów oraz platform wymiany doświadczeń między państwami członkowskimi. Równocześnie infrastruktura techniczna organów ścigania – systemy dowodzenia, łączności i analityki – nie jest przystosowana do integracji rójów dronów, robotów naziemnych i sensorów pracujących w czasie rzeczywistym. Jednym z najważniejszych wniosków raportu jest potrzeba opracowania nowych struktur dowodzenia określanych jako C3A — Command, Control, Collaboration&Autonomy. Zmiana ta oznacza odejście od tradycyjnych, hierarchicznych modeli działania na rzecz zintegrowanych systemów, w których ludzie, roboty i oprogramowanie funkcjonują jako jeden organizm operacyjny. Europol przewiduje, że w przyszłości autonomiczne platformy będą samodzielnie analizować dane, prowadzić wstępne rozpoznanie, wspierać procesy decyzyjne, a w wybranych sytuacjach — wykonywać ograniczone działania taktyczne.

Równolegle raport wskazuje na fundamentalne braki w regulacjach prawnych. W wielu obszarach prawo nie nadąża za dynamiką rozwoju technologii. Konieczne jest ujednolicenie przepisów dotyczących odpowiedzialności za autonomiczne decyzje systemów bezzałogowych, zasad przechwytywania dronów w przestrzeni cywilnej, stosowania środków zakłócających oraz wdrażania robotów patrolowych. Bez społecznej akceptacji i przejrzystości działania organów ścigania - podkreśla Europol - rozwój technologii może prowadzić do napięć społecznych i spadku zaufania publicznego.

W odpowiedzi na rosnące zagrożenia Unia Europejska opublikowała podręcznik „Protection Against Unmanned Aircraft Systems (UAS): Handbook on Counter-UAS for Critical Infrastructure and Public Spaces”, opisujący strategie wykrywania i neutralizacji dronów. Europol natomiast w dokumencie „Assessing Technologies in Law Enforcement: A Method for Ethical Decision-Making” proponuje ramy etyczne stosowania nowych technologii w służbach.

Raporty analityczne prognozuja kilka możliwych kierunków transformacji. Global Initiative Against Transnational Organized Crime prognozuje rozwój autonomicznych ataków rojowych i sabotażu infrastruktury przez grupy przestępcze. International Federation of Robotics w artykule „Top 5 Global Robotics Trends 2025” zapowiada nadejście „fizycznego momentu ChatGPT” w robotyce - integracji robotów z multimodalną sztuczną inteligencją. Google DeepMind, w projekcie „Gemini for Robotics”, przewiduje roboty zdolne do rozumienia języka naturalnego i samodzielnej analizy sytuacyjnej.

Na poziomie geostrategicznym Atlantic Council w analizie „Missiles, AI and Drone Swarms: Ukraine’s 2025 Defense Tech Priorities” oraz Centre for Strategic & International Studies w raporcie „Ukraine’s Future Vision and Current Capabilities: Waging AI-Enabled Autonomous Warfare” opisują tempo innowacji w technologiach dronowych rozwijanych podczas wojny w Ukrainie - a wiele z tych technologii może trafić na rynki czarne.

W wymiarze społecznym MIT Media Lab w artykule „Designing Social Robots for Older Adults” wskazuje, że ludzie łatwo przypisują robotom ludzkie cechy, co - w połączeniu z obawami przed nadzorem i automatyzacją - może uczynić roboty policyjne jednym z najbardziej kontrowersyjnych symboli nadchodzącej epoki technologicznej.

Stąd też wnioski Europolu są jednoznaczne: przyszłość bezzałogowa jest nieunikniona, a jej kształt zależeć będzie od zdolności państw do tworzenia odpowiednich regulacji, budowania kompetencji, zapewniania interoperacyjności systemów, rozwijania własnego zaplecza technologicznego oraz zdobywania i utrzymania społecznego zaufania. To nie technologia sama w sobie zdecyduje o bezpieczeństwie Europy w XXI wieku, lecz to, jak odpowiedzialnie zostanie wykorzystana.