W środę Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa, przygotowanym przez Ministerstwo Obrony Narodowej. „Projekt reguluje kwestię użycia Sił Zbrojnych do samodzielnych działań w czasie pokoju na terytorium RP oraz kwestię użycia broni w szczególnych sytuacjach. Chodzi również o kwestię prawnej ochrony działań podejmowanych przez żołnierzy Wojska Polskiego, funkcjonariuszy Straży Granicznej i Policji. Nowe przepisy zostały zaproponowane w związku z zagrożeniem migracyjnym na granicy polsko-białoruskiej” - poinformował KPRM.

Jak się jednak okazuje już na samym początku swojej drogi, zapisy zawarte w projekcie nie wszystkim przypadły do gustu i pojawiły się pierwsze poprawki. O zmianach wprowadzonych do dokumentu mówił w środę wiceszef MSWiA Wiesław Szczepański, który był gościem na antenie radia TOK FM. „Projekt był we wtorek przedmiotem posiedzenia Stałego Komitetu Rady Ministrów. Komitet przyjął ten projekt ustawy. Ona w środę będzie elementem prac Rady Ministrów. Z tego projektu został wykreślony, po dłuższej dyskusji (…) punkt pierwszy w art. 25 mówiący o tym, że nie będzie traktowane jako przestępstwo użycie broni przy siłowym przekroczeniu granic m.in. pojazdami. Nie bylibyśmy w stanie zdefiniować tego, więc mamy trzy przesłanki w artykule 25. Jednocześnie doprecyzowano wszędzie, że one wiążą się z bezpośrednim zagrożeniem na polskiej granicy” – tłumaczył Szczepański.

Dopytywany o wykreślenie tej przesłanki potwierdził, że na środowe posiedzenie rządu trafi „poprawiony projekt” bez tej jednej przesłanki. Wyjaśnił, że wykreślenie jej odbyło się na wniosek wiceministra obrony narodowej Cezarego Tomczyka. „Wiem, że moje koleżanki z klubu Lewicy, które są członkami Rady Ministrów zamierzają również wnieść poprawki, które będą doprecyzowały, w jakich przypadkach będzie można użyć broni. W przypadku rażącego naruszenia procedur, jednak ta odpowiedzialność musi być. We wtorek te poprawki zostały wstępnie przygotowane” – dodał.

Projekt ustawy przygotowany przez MON, ma na celu usprawnienia działań Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji oraz Straży Granicznej w ochronie granicy państwowej. Stanowi zbiór propozycji nowelizacji części przepisów w ustawach regulujących działanie wojska, Policji i Straży Granicznej w Polsce - m.in. do Kodeksu karnego, do ustawy o obronie Ojczyzny, czyli podstawowego aktu regulującego działanie wojska, ustaw o SG i Policji, jak również m.in. ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, regulującej jej użycie przez żołnierzy i funkcjonariuszy służb.

Kluczowe zaproponowane przepisy dotyczą zasad użycia broni przez żołnierzy oraz funkcjonariuszy SG i Policji. Jedną z głównych, zapowiadanych wcześniej zmian jest wprowadzenie do Kodeksu karnego kontratypu, czyli wyłączenia odpowiedzialności za przestępstwo popełnione w szczególnych warunkach. Jak czytamy w projekcie ustawy, w artykule 25 zaznaczono, że „nie popełnia przestępstwa żołnierz, funkcjonariusz Policji lub Straży Granicznej, który z naruszeniem zasad stosowania środków przymusu bezpośredniego lub użycia broni lub innego uzbrojenia albo użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej, wydaje rozkaz ich zastosowania, użycia lub wykorzystania albo je stosuje, wykorzystuje lub ich używa, w związku z wykonywaniem czynności lub zadań służbowych” – „jeżeli w każdym z tych przypadków okoliczności wymagają natychmiastowego działania”.

Wyszczególniono cztery typy sytuacji, w których żołnierz lub funkcjonariusz Policji i Straży Granicznej nie popełni przestępstwa naruszając zasady użycia broni. Pierwsza z nich, która - według wiceministra Wiesława Szczepańskiego - została wykreślona, to konieczność „odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu”.

Druga to kwestia działania w obronie własnej - w konieczności „odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność tego żołnierza, funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej lub innej osoby, podejmowanego w przypadku bezpośredniego i bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej”.

Trzecia sytuacja to konieczność „przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność tego żołnierza, funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej lub innej osoby, w przypadku bezpośredniego i bezprawnego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej”.

Czwarta kategoria obejmuje sytuacje „konieczności przeciwstawienia się osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności tego żołnierza” lub funkcjonariusza.

Według założeń nowe przepisy mają wejść w życie z dniem następującym po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.