W środę odbyło się wspólne posiedzenie sejmowej komisji administracji i spraw wewnętrznych oraz komisji obrony narodowej. Gremium zostało zwołane na wniosek grupy posłów Prawa i Sprawiedliwości. Jeden z wnioskodawców, poseł PiS Jarosław Zieliński – argumentując przedłożony wniosek – wyraził wątpliwość co do zasad podziału między samorządy środków, które mają być przeznaczone na realizację zadań z zakresu obrony cywilnej i ochrony ludności.

Zieliński podkreślił, że w związku z wojną na Ukrainie, a także rosyjskimi i białoruskimi działaniami hybrydowymi przeciwko Polsce, najbardziej zagrożonymi rejonami Polski są województwa na wschodzie kraju. „Tymczasem rząd (…) dokonując podziału środków przeznaczonych na realizację programu ochrony ludności i obrony cywilnej (…) w naszym przekonaniu nie uwzględnił podstawowego kryterium, jakim powinien być stopień zagrożenia naszego bezpieczeństwa, a jako kryteria przyjęto liczbę ludności i stopień urbanizacji regionu” – ocenił.

Dodał, że rozwiązanie takie „miałoby sens, ale w perspektywie długiego pokoju, a nie zagrożenia zewnętrzną agresją z konkretnej strony”. W tym kontekście zwrócił uwagę na fakt, że województwo podlaskie – ze swoim newralgicznym położeniem przy Przesmyku suwalskim i przy granicy z Białorusią – otrzymało jedne z najniższych środków spośród wszystkich województw.

Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Wiesław Leśniakiewicz w odpowiedzi podkreślił, że „znajdujemy się w roku historycznym, gdzie po raz pierwszy przeznaczono znaczące kwoty na wzmocnienie samorządów, na realizację zadań ochrony ludności i obrony cywilnej”. „Nigdy takie kwoty nie były do dyspozycji samorządów lokalnych” – dodał.

Środki, które zostały przeznaczone w tym roku na te cele, w opinii Leśniakiewicza zostały rozdysponowane „w sposób przejrzysty i transparentny”. Przekazał, że zgodnie z kryteriami ich podziału przyjętymi w programie ochrony ludności i obrony cywilnej zostały one rozdysponowane między województwa na podstawie: ogólnej liczby mieszkańców województwa, wskaźnika urbanizacji, czyli liczby mieszkańców miast do ogólnej liczby mieszkańców województwa, oraz „wskaźnika zwiększonego bezpieczeństwa na wschodniej granicy Polski w ramach programu Tarczy Wschód dla województwa lubelskiego, podlaskiego, podkarpackiego, warmińsko-mazurskiego oraz części województwa mazowieckiego”.

Zaznaczył, że kryterium „wyjściowym” była liczba mieszkańców miast w danym województwie, niezależnie od wielkości tych miejscowości: na jej podstawie rozdzielono 65 proc. kwoty przeznaczonej na obronę cywilną i ochronę dla samorządów, która wynosi 5 miliardów 115 milionów złotych. „To jest kryterium wyjściowe, bowiem musimy, zgodnie z ustawą o ochronie ludności, przede wszystkim zabezpieczyć właściwe funkcjonowanie mieszkańców miast i miejscowości. To jest kryterium kluczowe, które było dla nas brane pod uwagę przy całym procesie rozdziału środków” – powiedział.

Poinformował również, że kwoty na realizację zadań zostały zwiększone o 20 proc. dla województw, które obejmuje program Tarcza Wschód, a więc dla regionów szczególnie zagrożonych potencjalnymi działaniami ze strony Rosji czy Białorusi. Odbyło się to – jak dodał – kosztem zmniejszenia środków przeznaczonych dla innych województw, które nie zostały objęte tym programem.

„O ile w tym pierwszym roku w dużej mierze środki przeznaczono faktycznie w oparciu o populację, o tyle już w kolejnym roku raczej będziemy się kierować wspólnie z ministrem obrony narodowej na konkretne zadania, które chcielibyśmy osiągnąć w skali województwa, i wartość dodaną dla mieszkańców” – oświadczył.

W Programie Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej (OLiOC) na lata 2025-2026 przewidziano blisko 5 mld zł dla samorządów na zadania związane z ochroną ludności i obroną cywilną. Jak podkreślił resort, przygotowanie obiektów ochrony zbiorowej, ulepszone systemy alarmowania i łączności oraz rozwój obrony cywilnej to główne kierunki działań w ramach Programu OLiOC.

Jak przekazał pod koniec września wiceszef MSWiA Wiesław Szczepański, w resorcie spraw wewnętrznych i administracji rozpoczęły się prace nad nowelizacją ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Proponowane zmiany miałyby m.in. umożliwić przesunięcie niewykorzystanych środków na następny rok. Zgodnie z nowelizacją program obrony cywilnej i ochrony ludności miałby stać się programem wieloletnim – czas jego ważności ma zostać przedłużony z 2 do 5 lat.