AKTUALIZACJA: Sejm zbierze się we wtorek 30 listopada o 14:30, zajmie się między innymi senackimi poprawkami do nowelizacji ustawy o ochronie granicy. Pierwotnie miał się zebrać w środę, ale decyzję zmieniono - jak podkreślił wicemarszałek Piotr Zgorzelski - "aby jak najszybciej można było rozpatrzyć te poprawki Senatu i dalej procedować do czwartku". W poniedziałek ma się zebrać komisja, która zajmie się tym samym tematem.

Uchwalona przez Sejm nowelizacja zakłada możliwość wprowadzenia zakazu przebywania na szczególnie narażonych obszarach przy linii granicy zewnętrznej. Zakaz ma być wprowadzany w drodze rozporządzenia szefa MSWiA po zasięgnięciu opinii komendanta głównego Straży Granicznej. Z zakazu wyłączeni będą m.in. mieszkańcy, czy osoby prowadzące tam działalność. Na czas określony i na określonych zasadach komendant placówki SG będzie mógł zezwolić na przebywanie tam również innych osób. Jak podkreślał jakiś czas temu minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Kamiński, oczekiwać możemy przedłużenia tego, "co jest w chwili obecnej, ale w sposób elastyczny, z uwzględnieniem różnego typu uwag". Innymi słowy, w praktyce czeka nas podtrzymanie obostrzeń stanu wyjątkowego, ale bez oficjalnego obowiązywania stanu wyjątkowego (kończącego się 2 grudnia), którego zgodnie z polskim prawem politycy nie mogą już przedłużyć. A wszystko to, jak uzasadniają projekt jego twórcy, by zapewnić skuteczność działań podejmowanych przez Straż Graniczną, a także wojsko czy policję, w obliczu kryzysu, z którym Polska boryka się na granicy z Białorusią.

Za przyjęciem nowelizacji ustawy o ochronie granicy państwowej i niektórych innych ustaw z poprawkami głosowało 49 senatorów, przeciwko 42, a 7 wstrzymało się od głosu. Wcześniej izba odrzuciła wniosek o przyjęcie ustawy bez poprawek stosunkiem głosów 50 do 49. Senatorowie wprowadzili do ustawy osiem zmian. Zakładają one, że zakaz przebywania nie będzie obejmował dziennikarzy ani przedstawicieli organizacji, których celem jest udzielanie pomocy humanitarnej, prawnej i medycznej. Ponadto, według jednej z przyjętych poprawek, przepisy ustawy dotyczące zakazu przebywania stracą moc po 3 miesiącach od jej wejścia w życie.

Kolejna poprawka skreśla możliwą karę aresztu za złamanie zakazu przebywania, pozostawiając tylko karę grzywny. Inna senacka zmiana precyzuje, że zakaz można wprowadzić na tym obszarze, na którym obowiązuje obecnie stan wyjątkowy. Senatorowie dodali też przepis, zgodnie z którym szef MSWiA i KG SG będą co 30 dni składać Sejmowi sprawozdanie z obowiązywania zakazu.

Nowelizacja zmienia też ustawę o rekompensacie dla przedsiębiorców działającym w strefie stanu wyjątkowego, tak aby rekompensatę otrzymali także działający na obszarze, na którym będzie zakaz przebywania. Piątkowe poprawki objęły także tę ustawę, jednak nie przepisy, których dotyczyła rozpatrywana nowela. Senatorowie uzupełnili katalog przedsiębiorców, którym przysługuje rekompensata, o tych prowadzących działalność związaną z kulturą, rozrywką, rekreacją i przewozem turystów. Skreślili ponadto zapis, że rekompensata stanowi pomoc de minimis.

Nowelizacja modyfikuje również przepisy o Straży Granicznej. Znosi górny limit wieku nowo przyjmowanych funkcjonariuszy SG oraz reguluje kwalifikacje zawodowe wymagane do mianowania ich na stanowisko służbowe. Rozszerza także katalog środków przymusu bezpośredniego, których mogą używać funkcjonariusze SG o plecakowe miotacze substancji obezwładniających. Obecnie takich miotaczy może używać jedynie policja.

Senackimi poprawkami zajmie się teraz Sejm. Można założyć, że nie spotkają się one raczej z poparciem większości posłów. Już wcześniej bowiem, na etapie prac w Sejmie, odrzucono wszystkie zgłoszone do dokumentu poprawki oraz wnioski mniejszości. A dotyczyły one właśnie np. kontroli parlamentarnej oraz sądowej rozwiązań zawartych w ustawie, a także dopuszczenia do strefy nadgranicznej organizacji pozarządowych, wolontariuszy i dziennikarzy. Wygląda więc na to, że po kończącym się 2 grudnia w strefie przygranicznej stanie wyjątkowym, na obszarze tym zostanie utrzymany pewnego rodzaju status quo, mimo ostrzeżeń dotyczących możliwej niekonstytucyjności zapisów projektu. 

Nowe przepisy wejść w życie mają z dniem następującym po dniu ogłoszenia, z wyjątkiem tych regulujących służbę funkcjonariuszy SG, które wejdą w życie 1 stycznia 2022 r.

PAP/MR