Co do zasady – jak czytamy w ocenie skutków regulacji – "ustawa o Służbie Więziennej stanowi, że Służba Więzienna jest formacją umundurowaną", jednak ustawodawca umożliwił szefowi resortu sprawiedliwości określenie stanowisk służbowych, na których funkcjonariusze w czasie wykonywania zadań służbowych nie mają obowiązku noszenia umundurowania i wyposażenia polowego, pod warunkiem uwzględnienia specyfiki niektórych zadań realizowanych przez Służbę Więzienną oraz miejsca pełnienia służby.

Obowiązujące dziś przepisy wymieniają trzy kategorie stanowisk, których zajmowanie może zwalniać funkcjonariusza z noszenia umundurowania, tj. stanowiska związane ze służbą penitencjarną, służbą medyczną i sanitarną oraz niektóre stanowiska związane ze służbą ochronną. Zmiany, jakie resort sprawiedliwości ma zamiar wprowadzić, dotyczyć mają jednak tylko pierwszej grupy, a więc stanowisk w służbie penitencjarnej. 

Potrzeba nowelizacji ww. rozporządzenia jest związana z tragicznym wypadkiem nadzwyczajnym w jednym z zakładów karnych, w konsekwencji którego zaistniała pilna konieczność zwiększenia poziomu bezpieczeństwa funkcjonariuszy. Wobec powyższego zachodzi potrzeba zmiany treści pkt 1 w § 2 obowiązującego rozporządzenia, polegająca na określeniu nowego katalogu stanowisk w służbie penitencjarnej, na których funkcjonariusze nie muszą stosować umundurowania.
fragment uzasadnienia projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie stanowisk służbowych, na których funkcjonariusze Służby Więziennej nie mają obowiązku noszenia umundurowania i wyposażenia polowego

Twórcy projektu nowelizacji, pisząc o "tragicznym wypadku" mają najprawdopodobniej na myśli zdarzenie do którego doszło w lutym tego roku w Zakładzie Karnym w Rzeszowie, gdzie funkcjonariuszka Służby Więziennej zmarła po tym, jak została zaatakowana przez osadzonego.

W myśl aktualnego wciąż rozporządzenia, obowiązku noszenia umundurowania i wyposażenia polowego nie mają funkcjonariusze pełniący służbę na stanowiskach "na których są realizowane zadania z zakresu oddziaływania penitencjarnego, specjalistycznego oddziaływania terapeutycznego i zatrudnienia w trakcie prowadzenia i organizacji: programów resocjalizacji, zajęć kulturalno-oświatowych, zajęć z zakresu wychowania fizycznego i sportu, obsługi bibliotecznej i radiowęzła, prowadzenia rozmów wychowawczych, prowadzenia czynności związanych z wykonywaniem pracy przez osadzonych, udzielania pomocy w przygotowaniu do readaptacji społecznej i zwolnienia z jednostki penitencjarnej, prowadzenia badań i udzielania pomocy psychologicznej oraz prowadzenia terapii i oddziaływań psychokorekcyjnych – w działach penitencjarnych, działach terapeutycznych, oddziałach penitencjarnych, ośrodkach diagnostycznych, domach matki i dziecka zakładów karnych i aresztów śledczych". Proponowane przez resort sprawiedliwości zmiany zawężają ten katalog.

Zgodnie z projektem nowelizacji rozporządzenia w § 2 pkt 1 (którego brzmienie przytoczono w poprzednim akapicie) z obowiązku noszenia munduru i wyposażenia polowego zwolnieni mają być jedynie funkcjonariusze na stanowiskach na których są realizowane zadania z zakresu oddziaływania penitencjarnego "w trakcie prowadzenia i organizacji programów resocjalizacji, zajęć kulturalno-oświatowych, zajęć z zakresu wychowania fizycznego i sportu poza terenem zakładu karnego i aresztu śledczego" oraz "w domach matki i dziecka zakładów karnych i aresztów śledczych". Z katalogu zniknąć mają zatem m.in. stanowiska na których realizowane są zadania związane z prowadzeniem rozmów wychowawczych czy "udzielania pomocy w przygotowaniu do readaptacji społecznej i zwolnienia z jednostki penitencjarnej".

Otwarte pozostaje pytanie, czy wprowadzone przez resort korekty wpłyną na poprawę - zgodnie z zamiarem ministerstwa - bezpieczeństwa funkcjonariuszy i co ważniejsze, jak na propozycję zmian zareagują sami mundurowi.